Stefan en ik waren voor het eerst intiem sinds de geboorte van Jort en sinds zijn geheim uit is. Ik had me dat moment regelmatig voor de geest gehaald, gedacht dat het zo anders zou zijn áls het ooit nog zou gebeuren. Door de wetenschap dat hij zich graag verkleed als vrouw was mijn libido verlaagd tot ver onder nul, maar ook mijn vertrouwen in hem was weg en moest weer opgebouwd worden. Ik wist niet eens zeker of ik onze relatie staande wilde houden. Maar nu is dat moment er gekomen en het klinkt misschien plat, maar het verbind. Het voelde gewoon weer als Stefan en ik.

De dagen erna waren rustig. Ik bleef mijn onrust over Stefan zijn geheim voelen maar besefte mij dat ik het moest verwerken. Op het moment dat Stefan mij vertelde wat zijn geheim was, verging mijn wereld dus wel. Maar verging het omdat het niet voldeed aan mijn beeld? Of verging het door alle (opgekropte) emoties? Of een combinatie daarvan? Ik voelde me heel erg alleen en angstig. Het was voor mij wereldvreemd, op enkele documentaires op de televisie na. Het is een ver van je bed show waar je licht over denkt, tot het jou treft. Dan moet je er over nadenken en dat lukt alleen als je alle beschikbare informatie en feiten op een rijtje heb. Ik ging het internet op in plaats van met Stefan in gesprek te gaan. Dit had ik misschien beter andersom kunnen doen maar op dat moment kon ik hem niet eens aankijken zonder een over de top drag queen voor me te zien. En dat wilde ik niet. Ik ben wel verder gaan oriënteren op het internet en schreef al mijn vragen voor Stefan op voor het moment dat ik blanco met hem in gesprek ging.

Ik blader door de telefoongids. Ik hoef niet achterin te beginnen want wat ik zoek staat bij de 'A'. De 'A' van advocatenkantoor. Ik staar met waterige ogen naar de pagina, voor hoe lang weet ik niet maar ik schrik van de voetstappen die binnen komen. 'Wát. Wás. Dát.' Hoor ik Esmeralda zeggen die poolshoogte komt nemen. Ik haal mijn schouders op en draai me naar haar toe. 'Wat is er aan de hand tussen jullie twee Jolijne? Ik zag Stefan vertrekken dus ik dacht, maar even kijken hoe het met je gaat.' Ik zie hoe ze over mijn schouder heen kijkt naar de gids en komt dichterbij om te zien wat er staat. Zwijgend laat ik haar kijken en praten. 'Ben je net begonnen met zoeken of zoek je een advocaat?' Vraagt ze met een paar grote ogen. 'Dat laatste, denk ik.' Haar ogen worden nog groter. 'Een advocaat? Maar jullie? Nee, jullie zijn zo'n modelgezin. Af en toe eens ruzie is best normaal hoor, gezond zelfs.' Ik lach als ik haar hoor zeggen hoe ze ons ziet. Een modelgezin. Het enige (wannabe) model in dit gezin is Stefan. 'Wat lach je? Het was niet grappig bedoeld ofzo.' Ik kijk op de klok en bedenk me dat het ongeveer een half uur duurt voordat Stefan thuis komt. 'Jolijne, als je niets zegt dan kan ik je ook niet helpen. Tenslotte denk je al aan iets van een breuk dus hey, vertel het. Niets dat nog kwaad kan toch?' Bedenkelijk kijk ik haar aan en besef me dat ze gelijk heeft. Op dit moment wil ik van Stefan af, maar zijn geheim op straat gooien, is dat wel zo'n goed idee? 'Stefan en ik hebben een geheim, eigenlijk heeft Stefan een geheim en sleurt hij mij er in mee. Ik weet niet of ik het je wel kan vertellen, of ik het überhaupt iemand kan vertellen.' Ik gebaar naar de bank en Esmeralda volgt. 'Heeft het te maken met die sporttas?' Ik knik. 'Die ene vrouw van zijn werk zeker? Ik wist het.' 'Zat het maar zo makkelijk in elkaar.' Zucht ik. Nieuwsgierig kijkt Esmeralda mij aan. 'Hoe zit het dan in elkaar?' Ik tik met mijn vingers op de leuning van de bank en door de twijfel bijt ik hard op mijn lip. 'Beloof je me om het voor je te houden? Er met niemand, echt niemand over te praten? Desnoods vergeten?' Mijn hart klopt in mijn keel als ik haar een belofte laat maken. Ze knikt en pakt mijn hand om het tikken op de leuning te stoppen. Ik knijp mijn ogen dicht als ik de woorden zo snel mogelijk uit spuug. 'Stefan verkleed zich als vrouw.' Enkele secondes houd ik mijn ogen nog steeds dicht, in afwachting van haar reactie die niet komt. Ik doe een oog open en kijk naar Esmeralda die met een poker-face naar mij kijkt. 'En verder?' Zegt ze, alsof ik haar net verteld heb dat hij een geheime postzegel verzameling heeft. Ik doe mijn andere oog open en de zenuwen die door mij heen gingen, zijn verdwenen. 'Nou.. dat dus.' 'Dat is het grote geheim? Ik had echt een beeld voor me dat hij samen met die vrouw speelde voor bonnie and clyde.' Esmeralda haar gezichtsuitdrukking lijkt op teleurstelling te staan waardoor ik moet lachen. 'Jemig Jolijne, als dat het is. Hij is tenminste een man die zijn vrouwelijke kant omarmt.' Ik rol met mijn ogen. 'Dat zeg je wel, maar wat als jouw vent dit opbiecht aan jou? Denk je er dan nog zo luchtig over?' Esmeralda leunt naar achter. 'Ik denk niet dat ik sta te juichen, maar er zijn ergere dingen toch?' Mijn oren klapperen. Diep in mij had ik verwacht dat ze met net zoveel afschuw zou reageren als ik dat deed. Meteen vraag ik mezelf af of dit een mug is die ik omgetoverd heb in een olifant. 'Maar is het alleen verkleden of wilt hij echt vrouw worden?' Gaat ze verder. 'Hij zegt dat het alleen verkleden is, om te ontstressen.' Esmeralda haalt een van haar schouders op. 'Nou, prima toch? Als hij echt vrouw zou willen worden dan had ik misschien ook wel in dat dal van jou gezeten. Maar het is alleen maar verkleden. De ene man gaat iedere zaterdag voetballen met zijn vrienden, de ander tennist en Stefan.. Stefan verkleed zich.' Ik voel mijn wangen rood kleuren, van schaamte en ongemakkelijkheid. Maar ook van boosheid, ik word niet begrepen en voel me een aansteller. 'Maar hij deed het stiekem, al jaren, nog voordat ik hem ontmoet had. Hij trok MIJN kleding aan!' Zeg ik om nog enkele sympathie te krijgen. 'Mijn kinderen moeten ook hun speelgoed delen. Kom op Jolijne, ik dacht dat jij wel open-minded was. En trouwens, ik zou er misbruik van maken.' Zegt ze met een klein lachje. 'Misbruik van maken? Pfff Esmeralda, hij is degene die misbruik maakt. Van mij.' 'Hoe dan?' 'Toen hij het verteld had zat ik vol afschuw, ik huilde en huilde... Die avond probeerde hij zelfmoord te plegen.' Esmeralda haar mond valt open. 'Heb je hem zo'n slecht gevoel gegeven?' Mijn ogen worden groot. 'Esmeralda, zo help je me niet echt hoor. Je geeft me alleen maar een schuldgevoel. Heb je enig idee hoe ik me voel? Stefan en ik hebben afspraken gemaakt en hij komt ze niet na, weet je wat dat met mij doet?' Met gebalde vuisten kijk ik haar aan. 'Sorry.' Ze kijkt in het rond en zucht eens. 'Waarom laat je hem z'n gang niet gaan als jij en de kinderen er niet zijn? Dat hij het dan kan doen en jou er verder niet mee lastig valt?' Ik haal mijn schouders op. 'Dan nog.' 'En over dat misbruik maken van bedoelde ik goed.' 'Hoe kan dat goed zijn?' 'Als hij zo graag zijn vrouwelijke momenten wil hebben, laat hem dan ook het huishouden doen.' Zegt ze met een knipoog. Ik glimlach voorzichtig. 'Dat scheelt mij weer vervelende klusjes doen. Maar het lost niets op.' 'Een scheiding tussen jullie twee ook niet.' Zegt ze met een buiging naar de telefoongids toe. Ik sta op en doe hem dicht en berg hem op. Ik buig over de tafel en begraaf mijn gezicht in mijn handen. Esmeralda komt naar mij toe en legt een hand op mijn schouder. 'Ik sta er misschien meer open voor dan dat jij doet, maar jullie horen bij elkaar. Sorry dat ik niet aan jouw kant sta.' Ze pakt de gids waar ik hem net verstopt heb en begint te bladeren, van achter naar voren. Ze gooit hem open neer op de tafel en wijst met haar vinger in het boek. 'Hier, dit heeft mijn relatie gered toen het wankel was.' Ik kijk naar waar ze op wijst en kijk dan weer naar haar. 'Jullie? Echt?' Ze lacht. 'Wij zijn ook een modelgezin, maar met een ander kruisje.' Ze klopt mij nog eens op mijn schouder en vertrekt. Ik staar naar de pagina en hoor het vage geluid van de auto van Stefan. Niet veel later rennen er kleine voetjes naar binnen, gevolgd door de grote, zware van Stefan. 'Mamaaaaa!' Roept Amber en ze vliegt mij om mijn nek. Ik knuffel haar zo hard als ik kan en kijk naar Stefan die binnen komt met Jort in de maxi cosi. 'Sorry' zeg ik zonder geluid en hij doet hetzelfde met zijn woorden. 'Het spijt me.' 

'Ga zitten.' Zegt Esmeralda als we haar huis in lopen. Zij blijft staan in de keuken en zet een ketel met water op. Ik loop rustig, met een ongemakkelijk gevoel, richting de zithoek. Ik ga zo zitten dat ik naar buiten kan kijken en Stefan zie aan komen, mocht hij eerder thuis komen dan ik terug ben. 'Kruid of fruit?' Roept Esmeralda vanuit de keuken. Met een frons kijk ik haar aan. 'Wat voor smaak thee wil je?' Zegt ze met een glimlach om mijn onwetendheid. 'Rooibos, borstvoeding hè..' Met een dienblad komt ze er aan gelopen. Ze zet een glazen beker met dampend heet water voor mij neer en een zakje ernaast. Ze gooit bij zichzelf thee uit een blik erin. Het lijkt wel vissenvoer. 'Moest jij niet werken vandaag?' Vraagt ze als ze gaat zitten. Ik schuif iets naar voren en scheur het papieren omhulsel van het theezakje open en dompel deze in de beker. 'Ja. Ik heb de kinderen vanmorgen om 8 uur bij de opvang gebracht en me daarna ziek gemeld.' 'Ben je ook ziek?' 'Ja, wat grieperig.' 'Vandaar die tranen met tuiten?' Ik kijk op van mijn beker thee naar Esmeralda die een comfortabele positie aanneemt in de hoek van de bank. Ze moest eens weten wat er nu allemaal door mijn hoofd gaat, wat er zich de afgelopen weken afgespeeld heeft. De verleiding om nu op dit moment mijn hart bij haar te luchten is aanwezig, maar ik heb Stefan een belofte gemaakt. 'Joehoe, waar zit je met je gedachte?' 'Sorry, ik ben gewoon heel erg moe.' Zeg ik met een kleine glimlach. Ze knijpt haar ogen licht samen als ze naar mij kijkt. 'Wallen zijn in de mode Jo, zeker met jonge kinderen. Slaap je slecht?' Eigenlijk mag ik niet klagen als het gaat om de hoeveelheid stille nachturen, maar ze geeft mij een mogelijkheid om het op iets anders te gooien dan mijn stress en verdriet om Stefan. 'Ja, Jort is een keer of vier per nacht wakker.' Lieg ik en ik kan mezelf wel voor mijn hoofd slaan. Een leugen met een leugen dekken is altijd slecht. Esmeralda neemt snel een slok van haar thee en loopt naar haar enorme, gevulde boekenkast. Met een vinger gaat ze in sneltreinvaart langs alle boeken, van boven tot onder. 'Ah, hier is het.' Ze trekt een voor mij onbekend boek uit de kast en loopt hiermee al bladerend naar mij toe. Ik zet mijn beker neer en pak het boek aan. 'Wat je baby je vertelt.' Zeg ik hardop en ik blader er doorheen. 'Echt een aanrader. Wij zaten vooral bij de eerste met onze handen in het haar. Toen kreeg ik dit boek van een vriendin en het heeft ons echt geholpen.' Terwijl ik verder blader gaat ze weer zitten en begint te praten over haar ervaringen. De helft komt maar binnen want in mijn hoofd blijft de vraag: ga ik het haar vertellen? 'Toen Lotta bijna niet sliep toen...' 'Sorry, Jort slaapt eigenlijk heel goed. Het is..' Onderbreek ik haar. Ze trekt een wenkbrauw omhoog en leunt naar voren. 'Wat is er dán Jolijne?' Een golf van verdriet komt opzetten en ik begin te huilen. Esmeralda komt naast mij zitten en slaat een arm om mij heen. 'Hè wijffie toch, huil maar, dat is goed. Alles eruit en dan geldt gedeelde smart is halve smart, ofzoiets.' 'Ik kan het je niet vertellen Esmeralda, hoe graag ik het ook wil.' 'Tuurlijk wel! Je hoeft toch niet in je eentje alles op te lossen?' Ik veeg mijn tranen weg en probeer mijn ademhaling onder controle te krijgen. 'Er is het een en ander gebeurd tussen Stefan en mij, beter gezegd, Stefan doet iets wat ik niet...' De deur gaat open. Esmeralda en ik schrikken beide van dit onverwachte. 'Esmeralda. Jo..' Stefan staat binnen. Hij knikt naar Esmeralda en kijkt mij met vuur in zijn ogen aan. Vuur van angst en boosheid, een explosieve mix. 'Hoi Stefan! We hadden het net over je. Wil je thee?' Stefan gebaart dat hij niets wil. 'Jo, kun je mee komen?' Zegt hij met een dwingende ondertoon. Ik zie hoe Esmeralda verbouwereerd van Stefan naar mij kijkt, en weer terug. 'Ik heb mijn thee nog niet op. Ik kom zo.' Stefan blijft staan. 'Ik wacht wel.' Esmeralda staat op. 'Jongens, ik weet niet hoor maarre.. laten we zeggen dat er een gespannen sfeer hangt. Thee, Stefan?' Hij schud weer zijn hoofd. Esmeralda staat achter hem te gebaren naar mij van wat er in vredesnaam aan de hand is. Ik drink mijn laatste slok op en loop langs Stefan zonder hem aan te kijken. 'Bedankt voor de thee Esmeralda.' Zeg ik als ik langs haar naar buiten loop. Ik hoor Stefan zijn zware voetstappen achter mij en ik kijk tijdens de oversteek waar zijn auto is. Deze zie ik niet staan. Als ik binnen kom doe ik alsof er niets aan de hand is. 'Waar heb je het gelaten?' Buldert Stefan zodra hij met een klap de deur dicht gegooid heeft. Kort geef ik hem een blik maar houd mezelf stil. Ik pak het kolfapparaat en ga op de bank zitten. Ik trek een muur op waarvan ik weet dat die mij niet kan beschermen. 'Nou? Waar is het?' 'Ik weet niet waar je het over hebt.' Zeg ik als ik begin met kolven. Stefan schopt tegen de bank aan en zakt door zijn knieën. 'Ik had wat besteld, en toen ik boven ging kijken of je het bij mijn andere spullen gelegd had, aangezien je auto die er staat aan geeft dat je gewoon thuis bent, weet je wat ik vond?' Sist hij. 'Geen idee.' Zeg ik emotieloos terwijl mijn hart in mijn keel klopt. 'Niets! Alles is weg! Al MIJN spullen!' 'Ja.' 'O dus je weet het wel? Waarom lieg je verdomme dan!' Vanuit mijn negeermodus kijk ik hem aan. Zijn gezicht staat op onweer, hij is woest maar ik ook. 'Ben ik degene die liegt? Zeg je dat nu? Ik weet niet hoor, maar wat heb jij al die jaren gedaan dan? En nu ook weer? We hadden een afspraak over de hoeveelheid kleding. Daar hou jij je dus al niet aan! En dan die andere dingen!' 'Welke andere dingen?' Zegt Stefan zo onschuldig mogelijk. 'Die dingen die mannen bij mannen gebruiken! Wat moet ik daar van denken?' Schreeuw ik met tranen in mijn ogen terwijl de kolf rustig door zoemt. Stefan zijn bui wordt rustiger en lijkt om te slaan en dat is het punt dat hij mij heeft. Het punt dat ik hem weer voor me zie terwijl hij probeerde een eind aan zijn leven te maken. Het moment dat ik nooit weer wil meemaken, dat ik schuw en wil vermijden. 'Honderden euro's Jolijne, en mijn waardigheid. Dat heb je weggegooid.' In mijn hoofd geef ik hem antwoord, antwoorden waarvan ik niet wil dat hij ze hoort. 'Sorry. Ik ben ook maar een mens.' Zeg ik tegen hem. Stefan staat weer op en pakt zijn telefoon en gaat bellen. 'Sorry Lynn, we moeten het uitstellen. Nee, dat vertel ik je nog wel.' Hoor ik hem zeggen tegen de vrouw die ik nooit meer wil zien, hij kijkt naar mij hoe ik daar op reageer en ik zie een piepklein, gemeen lachje. Ik pakte hem waar het het meest pijn doet, en nu doet hij dat bij mij. 'Ik ga de kinderen halen.' Deelt hij mee als hij weg loopt en verdwijnt. Enkele minuten later zit ik gebroken, met bibberende handen en vochtige ogen de deksel op het potje borstvoeding te draaien. Ik breng het naar de vriezer en pak daarna uit de kast de telefoongids en sla hem open bij de A. De A van advocatenkantoor. 

Die avond dat ik Stefan door het raam zag kruipen om een eind te maken aan zijn leven, blijft mij tot op de dag van vandaag bij. Waar ik woest was, verdrietig en me een beetje verloren maar vooral bedrogen voelde, schakelde ik al die emoties uit. Met al mijn kracht die ik in mij had, hield ik hem tegen. Al mijn emoties vlogen het raam uit, ik was geschokt en bang. Bang voor wat had kunnen gebeuren maar tot op de dag van vandaag bang dat hij het weer doet als ik de discussie met hem aan ga of het hem verbied. Ik wilde hem niet verliezen, ondanks alles hield ik ontzettend veel van hem. Zoals de man in het bos zei, het is geven en nemen. Ik ben vooral heel veel gaan geven.

Ik was er altijd bang voor geweest dat Jolijne mij op straat zou zetten als ik haar vertelde wat mijn geheim is. Ik wilde wachten op het juiste moment. Ik doe dit al heel lang, het begon toen ik een jaar of 13 was. Het was dus al in volle gang op het moment dat ik haar ontmoette. Had ik het bij onze eerste, tweede of negentiende date moeten zeggen? Voor de eerste keer dat we de liefde bedreven, of juist meteen daarna? Had ik die kans moeten pakken tijdens die documentaire op televisie toen we zo'n twee jaar samen waren? Toen ze hardop zei dat ze het zo erg vond voor de partners die van niets wisten? Dat ze hoopte dit nooit mee te maken en mij er plagerig naar vroeg? Had ik het moeten vertellen toen we gingen samen wonen en ik me voor het eerst in ons eigen huis verklede in haar kleding en haar make-up op deed? Had ik het moet vertellen toen ze de positieve zwangerschapstest liet zien toen ze in verwachting was van Amber? Of toen ik Lynn het verteld had en met haar "mijn ding" deed? Ja het had gekund, maar ik was doodsbang. Doodsbang dat het ontdekt werd, of als ik het vertelde dat ze niets meer met mij te maken wilde hebben. Bovenal was ik bang voor wat anders, dat ik er mee zou moeten stoppen. Het klinkt egoïstisch en dat is het waarschijnlijk ook wel, maar ik wil er niet mee stoppen. Als ik mijn moment heb dan voel ik me vrij, heb ik geen zorgen en dat voelt meer dan fijn. Dat laat ik me niet afpakken.

Stefan was verbaasd dat ik niet wilde dat hij zou vertrekken. Een groot deel van zijn kleding is bij Lynn, maar meteen ophalen doet hij het niet. Ik wil dat niet. Ik wil met hem praten over zijn geheim, want door zijn biecht is er een antwoord gekomen maar nog veel meer vragen bij gekomen.

Amber stormde binnen om Stefan in zijn armen te springen. Het lijkt er op alsof hij wekenlang weg geweest is, maar het was maar een enkele nacht. Na Amber volgt mijn moeder samen met Jort. Ze kijkt mij aan en verontschuldigd zich. 'Sorry, ze zag de auto van Stefan en ging rechtsomkeert.' Stefan knuffelt met Amber en hij blijft mij aankijken. 'Het is oké, mam. Ik moet even..' Ik kijk naar Stefan als ik mijn zin af maak. 'Ik moet even weg.' Zonder een antwoord af te wachten, storm ik het huis uit om al wandelend mijn hoofd leeg te maken, voor zover dat lukt. Ik loop de straat uit richting de rand van de wijk. De bosrijke omgeving lonkt mij met al zijn kleuren en rust die het uitstraalt. Hijgend stop ik bij een bankje. Mijn conditie staat op nul en ik ben al even onderweg. Mijn lijf en mijn hoofd doen zeer, maar ik weet niet of dat komt door mijn fysieke gesteldheid, of mijn mentale. Ik ga zitten om te rusten en neem mijn omgeving in mij op. Bomen, struiken, vogels die vrolijk fluiten en verdwaalde kevers. Ik sluit mijn ogen en zucht heel diep. Honderden gedachten gaan door mijn hoofd. Waarom zou je zoiets willen doen? Waarom houdt je het geheim? Waarom heb ik in al die jaren niets gemerkt? Had ik het kunnen merken? Misschien. Ik graaf door mijn geheugen terug naar de tijd dat ik Stefan leerde kennen en speel af naar het hier en nu. Stefan had periodes van extreem chagrijnig zijn en dan een dag later weer zichzelf zijn. Misschien dat toen de momenten zich voor deden dat hij het deed. Maar wat doet hij dan? Is het alleen kleding of ook andere dingen? Kleding, zou hij zijn eigen kleding hebben of... Als ik in een stripverhaal van Donald Duck zat, dan ging er nu een lampje boven mijn hoofd branden. Ik bedenk me ineens dat ik zonet foto's gezien heb en nu ik er zo over nadenk kwamen er dingen mij bekend voor, en ik heb heel vaak voor de kast gestaan dat ik zocht naar een rok of een shirt en deze maar niet kon vinden en dat het missende stuk dagen, of weken later, ineens weer in de kast lag. Ik voel een gevoel van afschuw opkomen die ik niet ken. Ik vind de gedachte dat hij mijn kleding draagt verschrikkelijk maar waarom weet ik niet. Zou hij dan ook mijn make-up gebruiken? Jemig. 'Prachtige dag hè?' Hoor ik ineens naast me. Een man van een jaar of 70 in een kaki outfit loopt op het pad langs het bankje waar ik zit. Ik kijk de man aan en knik vriendelijk. Mijn rode ogen en het nagelbijten, verklapten vast dat ik deze dag niet zo prachtig vind. De oude man stopt en neemt zijn tevens kaki pet af en veegt met zijn arm over zijn voorhoofd. 'Vindt u het erg als ik?' De man knikt naar de plaats naast mij. 'Nee, nee. Gaat u zitten.' Zeg ik met een schorre stem. Hij trekt zijn broekspijpen iets omhoog als hij gaat zitten en zucht hardop. 'Als je in beweging bent valt het nog mee, maar als je dan gaat zitten, is het wel erg warm.' Uit een tas die de man bij zich draagt, haalt hij twee flesjes water tevoorschijn en geeft er een aan mij. 'Dank u wel, maar ik heb het niet zo warm als u.' De man gebaart dat hij het niet terug wilt hebben. 'Ik weet niet hoe lang u al zit te huilen, maar dat is ook vocht verliezen.' Verbaast kijk ik de man aan en veeg snel met mijn vingers onder mijn ogen. 'Vroeger, toen mijn vrouw nog leefde en we rond jouw leeftijd waren, ging ik ook altijd wandelen als we ruzie hadden. Alhoewel, ruzie kon je het niet noemen. Zij was boos op mij en ik vluchtte naar het bos, dit plekje om precies te zijn. Hier voerde ik mijn oorlog met haar.' De man tikt op zijn hoofd. 'Hier.' Ik glimlach. 'En dan ging u na een poosje naar huis en was alles vergeten en vergeven?' Vraag ik hem. 'Ja, dan gaf ik haar een knuffel en hadden we het er nooit meer over. Zelfs als ik gelijk had.' Zegt hij met een grijns. 'Was dat maar zo simpel.' Zeg ik terwijl ik kijk naar twee kevertjes die in slakkengang voorbij komen. 'Mensen, en vooral die met elkander getrouwd zijn of een relatie hebben, willen ten alle tijden hun gelijk halen. Het geven en nemen is verdwenen. Ik wil niet zeggen dat het door de emancipatie komt, maar toch. Als je begrijpt wat ik bedoel?' Ik knik en neem zijn aanname over de emancipatie maar voor lief. 'Ja. Het is inderdaad geven en nemen.' De laatste woorden blijven in mijn hoofd galmen. Want wat geef ik? En wat neem ik? Misschien van het ene te weinig en het ander te veel. De man stopt zijn flesje water weer in zijn tas en staat op. 'Succes met de oorlog. Geef hem straks maar een knuffel en heb het er maar niet meer over.' De man knipoogt en vervolgt zijn pad. In gedachten vertel ik hem dat dat niet zomaar gaat omdat... Maar in werkelijkheid bedank ik hem en roep: 'komt wel goed.' Als de man verdwenen is, neem ik de rust van de omgeving nog eenmaal in mij op. Via hetzelfde pad loop ik terug, bij iedere stap gaat mijn hart sneller slaan en gaat de gedachtentrein op volle kracht vooruit. Ik zie dat Stefan er nog gewoon is, en mijn moeder ook. Ik loop de tuin in waar amber aan het spelen is en mijn moeder met Jort in de schaduw zit. 'Ik ben er weer.' Ze kijkt om en gaat staan. 'Ik denk dat Jort toe is aan de volgende voeding.' Zegt ze, en ik neem Jort van haar over. 'Waar is Stefan?' 'Boven.' Ik zie dat ze vol zit met vragen maar ze beheerst zich als ik haar zonder antwoorden achter laat om naar binnen te gaan. Ik hoor gestommel dat van boven komt en ga met Jort op het geluid af. Als ik onze slaapkamer betreed, zie ik Stefan met zijn handen door de kledingkast heen gaan. We kijken elkaar kort aan als ik voorbij loop richting de stoel om Jort te kunnen voeden. 'Wat ben je aan het doen?' Vraag ik hem. Stefan stopt met waar hij mee bezig is en gaat op de rand van het bed zitten. 'Ik pak mijn laatste spullen in.' 'Waarom?' Verbaast kijkt Stefan mij aan. 'Gisteren heb je mij eruit gezet Jo, vandaag heb ik je verteld wat er mis is met mij en..' 'Sssh, je hoeft niet harder te praten.' Hij gaat staan en ijsbeert voor het bed langs. 'Ik begrijp het dat je mij nooit meer wil zien. Ik pak nu alles in en ik vertrek.' 'Ik wil dat je blijft.' Zeg ik terwijl de tranen weer in mijn ogen schieten. 'Ik hou van je Stefan. Ja, was het allemaal maar niet zo gelopen door de stomme keuzes die je gemaakt had. We hebben al zoveel meegemaakt met elkaar, een leven opgebouwd en twee geweldige kinderen. Willen we dit weggooien door iets wat.. of... Jemig. Je hebt mij bedrogen, maar niet met een ander maar door niet open te zijn. Ik wil openheid Stefan, vanaf nu. Wij gaan praten, heel veel praten. Desnoods met een therapeut erbij maar ik kan jou niet verliezen ook al ben ik nu woedend, verdrietig en gekwetst.' Een traan valt op het hoofd van Jort en ik veeg deze weg. Stefan staat stil en kan zijn oren niet geloven. 'Wil je dit echt Jo?' Ik knik. 'Het is geven en nemen.' Zeg ik hem en hij komt op zijn knieën voor mij zitten en pakt mijn hand die hij kust. 'Openheid, geven en nemen.'  

Ik heb veel tranen laten vloeien bij het doorzetten van mijn besluit om Stefan te laten vertrekken. Die nacht heb ik amper geslapen, het was net of Jort het aanvoelde zo klein als hij nog is. Ik heb hem uiteindelijk bij mij in bed genomen omdat hij ontroostbaar leek, net als ik. Door het verdriet was ik ook ontzettend moe en ben ik in slaap gevallen. Het is al licht als ik gewekt word door een bekende zachte stem, Amber. 'Mag ik bij jou mama?' Fluistert ze als ze naast me staat. Ik kijk naar de andere kant waar Jort tegen mij aan ligt te slapen. Even schrik ik van het feit dat hij daar ligt en ik sliep maar ik lig niet bovenop hem en hij ademt. Ik kan er niets aan doen dan nog een plekje verder te kijken, de lege plek die altijd ingenomen werd door Stefan. Hij ligt er niet en wat er gisteravond gebeurde komt weer op in mijn gedachte en ik slik. 'Kom maar, je mag wel aan de andere kant van Jort liggen.' Amber loopt om het bed en en klimt erin. Ze gaat op haar zij liggen met haar favoriete knuffel onder haar arm en staart naar mij. Ik leg mijn hand op de zijkant van haar gezicht en aai zachtjes door haar haren. 'Waar is papa?' Ik wist dat ze deze vraag zou gaan stellen maar toch komt het als een verrassing. 'Papa is een paar daagjes weg.' Lieg ik, maar diep van binnen hoop ik dat ik gelijk heb. 'Is hij logeren zoals ik bij oma?' Ik glimlach. 'Zoiets.' Ik kijk naar de klok die aangeeft dat het kwart voor 7 is. 'Wil je nog slapen of wil je naar beneden?' Vraag ik Amber. Ze gaat meteen rechtop zitten. 'Naar beneden!' Zegt ze zo hard dat Jort wakker schrikt. Ze legt meteen een hand op haar mond. 'Oeps.' Zegt ze dan zachtjes en ze geeft Jort voorzichtig een kusje. Zijn oogjes gaan open en hij begint te smakken. 'Ga maar alvast naar beneden Amber, Jort gaat eerst even ontbijten.' Amber giechelt. 'Mamaaa, je hebt toch geen boterhammen in je borst!' De uitdrukking op haar gezicht zijn goud waard en ik lach hardop. 'Toe maar, ga maar naar beneden.' Ze hupst van het bed af en weg is ze. Terwijl Jort in een keer goed aanhapt en gulzig begint met drinken, probeer ik nog even mijn ogen te sluiten om alles op een rijtje te zetten. Ik heb ze nog maar net gesloten als ik Amber beneden hoor praten, en ik hoor iemand anders terug praten. Mijn ogen schieten open en mijn hartslag gaat omhoog. Wie is er in mijn huis? Zo voorzichtig als ik kan ga ik met een drinkende Jort rechtop zitten om uit het bed te stappen. Ik ga naar beneden en open de deur naar de woonkamer. De spanning glijd van mij af als ik zie dat het mijn moeder is. 'Mam! Wat doe jij hier? Ik had je toch gezegd dat...' Ze steekt haar hand omhoog om mij af te remmen. Als ze haar hand opent zie ik dat ze een sleutel vast houd. 'Lieverd, dacht je nu echt dat ik je helemaal alleen zou laten in deze toestand?' Ik loop naar de stoel om te gaan zitten want Jort drinkt nog steeds aan een stuk door. 'Ik red me wel.' Ze schud haar hoofd. 'Je bent koppig Jolijne, laat me je helpen.' Ik kijk naar Amber die als vastgeplakt tegen haar aan staat en bedenk me dat een extra paar ogen en handen toch wel fijn zou zijn. 'Goed, maar ik wil nooit meer dat je iets voor mij achter houd als het om mijn gezin gaat.' Mijn moeder knikt en kijkt dan naar Amber. 'Vertel eens Amber, wat wil jij voor ontbijt?' Amber haar ogen beginnen te glinsteren en ze knijpt haar handen samen. 'Pannenkoeken!' Mijn moeder lacht. 'Een gezonde eetlust in de vroege ochtend, wil je me wel helpen dan?' Amber staat te springen van vreugde en staat al in de keuken voordat mijn moeder uitgesproken is. Ze staat op en volgt haar maar halverwege stopt ze. 'Jolijne, ik zou als ik jou was maar eens op je telefoon kijken. Hij heeft de hele nacht liggen piepen en trillen. Ik kon amper een oog dicht doen. En die bank...' Ze ziet mij met mijn ogen rollen en besluit te stoppen met zeuren. 'Laat maar, wij gaan pannenkoeken bakken.'