Angst als nieuwe moeder.
Wat je écht moet weten (en wat vaak onbesproken blijft).
Als gz-psycholoog en moeder begrijp ik dat de overgang naar het moederschap zowel prachtig als overweldigend kan zijn. Eén emotie die vaak onopgemerkt of onderbelicht blijft, is angst. Veel moeders voelen zich schuldig of geïsoleerd door deze gevoelens, maar het is belangrijk om te beseffen dat angst een natuurlijke reactie kan zijn op de immense verantwoordelijkheid die bij het ouderschap komt kijken. In deze blog wil ik dieper ingaan op angst als nieuwe moeder, en inzichten delen die vaak onbekend zijn, zelfs bij ervaren ouders of zorgverleners.
1. Angst is een evolutionair beschermingsmechanisme
Wist je dat moederlijke angst evolutionair gezien een beschermingsmechanisme is? Wanneer je een baby krijgt, ervaart je brein een verhoogde alertheid. Dit is bedoeld om ervoor te zorgen dat je jouw baby tegen mogelijke gevaren beschermt. Die angstige gedachte – “Wat als hij van de commode valt?” of “Wat als hij stopt met ademen?” – is in zekere zin een overlevingsreflex. Het probleem ontstaat echter wanneer deze gedachten allesoverheersend worden en je dagelijkse functioneren beïnvloeden.
2. Postpartum angst: meer dan alleen een dipje
Hoewel postpartum depressie veel aandacht krijgt, wordt postpartum angst vaak niet herkend. Volgens recent onderzoek ervaart ongeveer 10-15% van de nieuwe moeders significante angstklachten na de bevalling, vaak zonder dat zij zelf begrijpen wat er aan de hand is. Symptomen zoals rusteloosheid, piekeren, moeite met slapen (zelfs als de baby slaapt) en een constante ‘wolk van zorgen’ kunnen hierop wijzen.
Wat veel mensen niet weten, is dat postpartum angst ook kan optreden zonder dat er sprake is van een depressie. Het kan op zichzelf staan en wordt helaas vaak afgedaan als “een beetje bezorgdheid” of “normale stress”.
3. De rol van hormonen en de hersenen
Hormonale schommelingen spelen een grote rol bij angst na de bevalling. Na de geboorte daalt de hoeveelheid oestrogeen en progesteron drastisch, wat je emotionele stabiliteit kan beïnvloeden. Tegelijkertijd verhoogt het hormoon oxytocine (het ‘liefdeshormoon’) je gevoeligheid voor stress, wat kan leiden tot een verhoogde staat van paraatheid.
Daarnaast verandert je brein fysiek na de bevalling – een proces dat ‘neuroplasticiteit’ wordt genoemd. Je hersenen passen zich aan om je baby beter te kunnen verzorgen, maar dit kan ook zorgen voor overprikkeling en verhoogde angst.
4. Sociale media en de onzichtbare druk
In de moderne tijd speelt sociale media een rol in de toename van angst bij nieuwe moeders. De perfect gestileerde foto’s en succesverhalen van andere moeders kunnen je het gevoel geven dat je tekortschiet. Wat je echter niet ziet, is dat anderen ook worstelen – maar dat delen ze vaak niet.
Daarnaast wordt er online veel gesproken over wat er allemaal “fout” kan gaan, van wiegendood tot voedingsfouten. Hoewel het goed is om geïnformeerd te zijn, kan een overdaad aan informatie je angst juist voeden.
5. Wat kun je doen?
Als je jezelf herkent in deze gevoelens, is het belangrijk om te weten dat je niet alleen bent. Hier zijn een paar tips die kunnen helpen:
• Herken de angst:
Geef jezelf toestemming om je angst te erkennen zonder oordeel. Het labelen van je gevoelens kan helpen om ze beter te begrijpen.
• Praat erover:
Bespreek je gevoelens met je partner, een goede vriendin of een zorgverlener. Praten kan opluchten en helpen om je gedachten te ordenen.
• Zoek professionele hulp:
Als je merkt dat de angst je leven beheerst, aarzel dan niet om hulp te zoeken bij een psycholoog of huisarts. Therapie, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) of Acceptance and Commitment Therapy (ACT), kan effectief zijn om anders met de angst te leren omgaan.
6. Het taboe doorbreken
Misschien wel het belangrijkste wat we kunnen doen, is open blijven praten over deze gevoelens. Angst als nieuwe moeder is niet iets om je voor te schamen, maar een onderwerp dat bespreekbaar moet zijn. Door het taboe te doorbreken, kunnen we elkaar steunen en ervoor zorgen dat meer moeders zich gezien en begrepen voelen.
Als moeder én gz-psycholoog weet ik dat het moederschap een pad is vol uitdagingen en prachtige momenten. Angst hoort er soms bij, maar het hoeft je leven niet te beheersen. Onthoud: je bent niet alleen, en er is altijd hulp beschikbaar.
Heb jij je als nieuwe moeder weleens angstig gevoeld? Deel je ervaring hieronder, zodat we elkaar kunnen steunen.