Wat goed geregeld moet worden: aangifte geboorte, erkenning en gezag

Aangifte van de geboorte 

Elk kind dat in Nederland wordt geboren moet worden aangegeven bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente, binnen 3 dagen na de geboorte. Deze ambtenaar stelt een geboorteakte op, die wordt opgenomen in de registers van de burgerlijke stand. Dit is het juridische bewijs van de geboorte van je kind. Medio 2013 zal het mogelijk zijn om digitale aangifte van de geboorte te doen in aantal gemeenten.

Het is verplicht om deze aangifte te doen, anders krijg je een boete opgelegd. Aangifte doen is gratis, je kindje krijgt dan een BSN-nummer (burgerservice-nummer) en wordt ingeschreven in het GBA (Gemeentelijke Basisregistratie Persoonsgegevens).

Het volgende wordt opgenomen in de aangifte van de geboorte van je kindje: • de voornaam of voornamen; • de achternaam; • het geslacht; • de geboorteplaats; • de dag en het tijdstip van de geboorte; • de voornamen en achternaam van de ouders; • de plaats en dag van de geboorte van de ouders (voor zover deze bekend zijn)

Het is alleen mogelijk om aangifte doen bij de burgerlijke stand van de gemeente waarin je kind geboren is. Dat hoeft dus niet je eigen woonplaats te zijn. Wanneer de moeder in het ziekenhuis in een andere gemeente bevalt, ben je dus verplicht om je kind ook bij de Burgerlijke Stand van die gemeente aan te geven. De eigen gemeente wordt in dat geval automatisch op de hoogte gesteld van de geboorte, en vaak krijg je binnen een aantal werkdagen een uittreksel thuisgestuurd. Ook wanneer je kind onverhoopt dood wordt geboren na een zwangerschap van 24 weken of meer, ben je verplicht om aangifte doen. Er wordt dan een akte opgemaakt die in het overlijdensregister wordt opgenomen. 

Erkenning 

Als je bent getrouwd of geregistreerd partnerschap hebt met je man is de man automatisch vader van het kind. Maar niet elke biologische vader is ook een vader volgens de wet. Dat noemen we ook wel de ’juridische vader’. Een biologische vader die niet met de moeder is gehuwd of een geregistreerd partnerschap met de moeder heeft, is geen ’ juridische vader’ en zal het kind moeten erkennen als hij ook vader in de zin van de wet wil zijn.

Daarnaast is het ook voor niet-verwekkers mogelijk om juridisch vaderschap over een kind te krijgen. Een kind kan ook al voor de geboorte worden erkend. Dit wordt erkenning van de ongeboren vrucht genoemd. 

Wie kan een kind erkennen? 

Niet alleen de biologische vader, maar ook een persoon die het kind niet verwekt heeft, kan een kind erkennen. Dan moet er wel aan een aantal voorwaarden voldaan zijn:

• De man die het kind erkent, moet 16 jaar of ouder zijn. • De moeder of het kind moet vooraf schriftelijk toestemming geven. • Erkenning is niet mogelijk door een man die, door bloedverwantschap, niet met de moeder mag trouwen. • Er mogen niet al twee ouders zijn. Een kind kan niet worden erkend als het kind in familierechtelijke betrekking staat tot twee ouders. Wanneer het kind bijvoorbeeld is geadopteerd door de vrouwelijke partner van de moeder, kan het kind niet meer worden erkend door de verwekker. • Staat de man die het kind wil erkennen onder curatele, dan is toestemming van de kantonrechter nodig. Hoe kan een kind worden erkend? Erkenning vindt plaats bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Een man kan, als hij aan de voorwaarden voldoet, een kind op drie momenten erkennen: • vóór de geboorte (dit noemt met ook wel erkenning van een ongeboren vrucht) • tijdens de aangifte van de geboorte • op een later tijdstip

Bij de erkenning zal de ambtenaar van de burgerlijke stand een aantal zaken onderzoeken. Zo zal de ambtenaar de registers van de burgerlijke stand in Nederland raadplegen om uit te sluiten dat het kind al door een andere man erkend is. Ook zal de ambtenaar van de burgerlijke stand controleren of de vader of moeder misschien al met iemand anders getrouwd is. Als de vader of moeder in het buitenland woont, zijn deze gegevens niet direct te controleren. In die situatie zal de ambtenaar altijd om een buitenlandse verklaring van ongehuwd zijn vragen.

Verder zal de ambtenaar van de burgerlijk stand onderzoeken of moeder schriftelijke toestemming moet geven. Als het kind jonger is dan 16 jaar is de schriftelijke toestemming van de moeder nodig. Als het kind 12 jaar of ouder is, is de toestemming van het kind nodig. Als het kind tussen de 12 en 16 jaar is, is toestemming nodig van moeder en kind.

Als de moeder of het kind geen toestemming geeft voor de erkenning, kan de rechter vervangende toestemming geven op verzoek van de man die het kind heeft verwekt. Bij een verzoek tot vervangende toestemming moet je een advocaat inschakelen. De rechter kijkt bij het nemen van de beslissing naar de belangen van alle betrokkenen. 

Gezag 

Zowel afstamming als gezag bepalen wie de juridische ouders zijn van je kind. Een minderjarig kind staat onder gezag (ouders) of voogdij (niet- ouder). Iemand die het gezag heeft over een kind neemt o.a. de beslissingen over zijn/haar verzorging en opvoeding en heeft het bewind over zijn/haar vermogen. Het ouderlijk gezag is de plicht en het recht van de ouder zijn minderjarige kind op te voeden en te verzorgen.

Ik had net al aangegeven dat er een verschil bestaat tussen de ‘biologische ouder’en de ‘juridische ouder’. Als in de wet gesproken wordt over een ouder, is dit altijd de ‘juridische ouder’. Deze ouder hoeft dan niet de biologische ouder te zijn. Het moederschap is altijd duidelijk: de moeder is de persoon waaruit het kind geboren is. Ook een vrouw die haar kind adopteert is automatisch de moeder van dit kind. Bij het vaderschap ligt dit iets ingewikkelder.

Als vader en moeder getrouwd zijn, dan is de man automatisch de ‘juridische vader’ van het kind. Is de biologische vader niet getrouwd met de moeder, dan is voor het ontstaan van het juridische ouderschap een extra handeling nodig: erkenning, gerechtelijke vaststelling vaderschap of adoptie.

Door de erkenning van het kind is de vader geen wettelijke vertegenwoordiger van het kind. Daarvoor moet hij eerst het ouderlijk gezag aanvragen. Ouderlijk gezag betekent dat de vader ook beslissingen mag nemen over de opvoeding en de verzorging van het kind. Daarnaast mag hij het vermogen van het kind beheren en rechtshandelingen verrichten in naam van zijn zoon of dochter. Dit is bijvoorbeeld een handtekening zetten.

In sommige gevallen kun je als ouder met een partner, die zelf niet de ‘biologische vader’ van het kind is, automatisch het gezag over een kind uitoefenen. Daar is geen beslissing van de rechter voor nodig. Het kind moet hiervoor tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap van u met de niet-ouder zijn geboren en er mag geen andere ouder zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer de verwekker zijn kind niet erkent.

Als 2 vrouwen trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaan en een van hen krijgt een kind, dan krijgen zij automatisch het gezamenlijk gezag als er volgens de wet geen vader is. Dit is het geval bij een anonieme donor of een bekende donor die het kind niet erkent. Als 2 mannen het gezamenlijk gezag (ouder en niet-ouder) of gezamenlijke voogdij (2 niet-ouders) over een kind willen, moet zij dit via de rechter aanvragen. Zij krijgen niet automatisch het gezamenlijk gezag. Als 2 mannen een kind adopteren, krijgen zij wel automatisch allebei het gezag.

Geschreven door mama Li-Anne