Hoogbegaafdheid en gedragsproblemen

Gave of probleem?

Is hoogbegaafdheid een gave of een probleem? Er zijn veel kinderen hoogbegaafd die geen enkel probleem geven. Ze komen goed mee op school, zijn makkelijk in de omgang thuis en zijn gewoonweg gelukkig. Waar gaat het dan soms mis? Volgens schatting heeft slechts 10% van de hoogbegaafde kinderen problemen. Maar als het mis gaat met deze kinderen, gaat het vaak ook goed mis. In dit artikel gaat het over de gedragsproblemen die je bij deze kinderen tegen kunt komen en het belang van een vroege signalering van hoogbegaafdheid.

Hoogbegaafde peuter

Als een kind nog heel jong is, zijn er vaak al verschillende signalen van hoogbegaafdheid (een ontwikkelingsvoorsprong) te herkennen. Zelfs bij een baby zijn er hoogbegaafdheid kenmerken waar te nemen zoals het zeer alert zijn op prikkels, het snel oprichten van het hoofdje, een zeer groot taalbegrip en soms slaan deze kinderen fases over (bijvoorbeeld lopen zonder kruipfase, direct in volzinnen gaan praten).

Sommige hoogbegaafde baby’s of hoogbegaafde peuters die niet voldoende vermaakt/uitgedaagd worden, kunnen soms huilbaby’s worden of zich steeds stiller gaan terugtrekken van hun omgeving. Het slapen gaat vaak slecht en ze zijn prikkelbaarder dan andere baby’s en zeker niet altijd makkelijk voor hun ouders/verzorgers.

Hoogbegaafd kind 2 tot 4 jaar

Hoogbegaafde kleuters kun je herkennen aan de volgende hoogbegaafdheid kenmerken; een groot taalvermogen, veel doorvragen, oog voor details, interesse hebben in onderwerpen die eigenlijk nog niet bij hun leeftijd horen en vaak trekken deze kinderen naar volwassenen/oudere kinderen toe. Vaak stellen deze kinderen moeilijke levensvragen en nemen ze vaak de leiding. Als een hoogbegaafde kleuter eindelijk naar de basisschool mag, zal hij zich daar meestal veel van voorstellen en er zin in hebben.

Helaas gaat het hier soms mis als ze na een paar weken het idee krijgen dat ze helemaal niets nieuws leren op school. Zeker, hij leert nieuwe werkjes zoals bouwen, knippen en knutselen, maar een hoogbegaafde kleuter heeft vaak meer nodig. Zijn honger naar kennis zal almaar groter worden en de vraag naar verdieping in de onderwerpen die behandeld worden in de klas zal toenemen. Er zijn kleuters die zich af gaan zetten of concentratieproblemen krijgen en er zijn hoogbegaafde kleuters die zich gaan conformeren aan de groep en niets van hun gave en vaardigheden willen laten zien, uit angst op te vallen en faalangst creëren. Een goede communicatie tussen school en ouders en het kind zelf is hier zeer gewenst en van groot belang.

Basisschool

Hoogbegaafde kinderen op de basisschool kunnen soms problemen geven door verveling, motivatieproblemen of concentratieproblemen of ze zijn hoogsensitief. Verrijkingsmateriaal kan een aanvulling bieden op het pakket van een hoogbegaafd kind, indien het kind dit zelf ook echt als verrijking ziet. Alleen als een kind hiervoor intrinsieke motivatie heeft en dus echt vanuit zijn interesse wil leren, zal het een meerwaarde voor hem betekenen. Hierin kan de leerkracht een grote rol spelen als er goed met het hoogbegaafde kind overlegd wordt en er voldoende vrijheden worden toegestaan. Ze leren op inzicht, niet op gezag.

Een belangrijk kenmerk van hoogbegaafde kinderen is dat ze top-down denken, dat wil zeggen dat ze denken van bovenaf, vanuit het geheel naar de delen, dus vanuit het doel naar de actie. Dit is een heel andere manier van leren en informatie verwerken dan niet hoogbegaafde kinderen. Belangrijk is hierbij dat er bij al het geleerde verteld wordt waar het toe leidt of waarvoor het nodig is, met een logische opbouw. Deze kinderen willen vaak de diepte in voordat ze de basisvaardigheden beheersen.

Communiceren

Soms wordt vergeten dat hoogbegaafde kinderen heel goed doorhebben wat volwassenen willen en bedoelen. Vaak kunnen ze zelf hun gevoelens ook goed onder woorden brengen. Veel gedragsproblemen kunnen voorkomen worden door een goede communicatie van de ouders met hun kind en ook door de leerkracht met het kind zelf. Na afloop van een les een paar minuten een nagesprekje over de dag of de lesstof zijn voor deze leerlingen ontzettend kostbaar en kunnen veel duidelijkheid voor beide partijen geven. Er komt gelukkig steeds meer kennis en inzicht in deze kinderen en op veel scholen staan de leerkrachten hier voor open. De oudervereniging Pharos kan ouders de nodige knowhow en ondersteuning bieden.

Heb jij een hoogbegaafd kind en hoe ga jij hiermee om? Laat het weten in een reactie hieronder.

Geschreven door mama Frouke