Koolhydraten: vriend of vijand?

’s Morgens een bakje yoghurt met muesli, tussendoor een plak ontbijtkoek bij de koffie, lunch met boterhammen met kaas en een plak boterhamworst, als vier uurtje een pakje sultana, ’s avonds een bord pasta en dan bij de koffie nog een lekkere koek. Herkenbaar?

Wat zijn koolhydraten?

Samen met eiwitten en vetten behoren de koolhydraten tot de macronutriënten. Dat zijn de voedingsstoffen die het meest aanwezig zijn in ons voedingspatroon. Koolhydraten zijn suikers die ons lijf energie opleveren en een voedingsbodem zijn voor onze darmbacteriën. Niks mis mee zou je zeggen. En dat is in principe ook waar. Alleen is dat niet het hele verhaal. Er zijn type koolhydraten die goed doen in ons lijf, maar helaas ook type koolhydraten die meer kwaad dan goed doen.

Cellulaire koolhydraten

Je kunt koolhydraten onder verdelen in cellulaire koolhydraten en a-cellulaire koolhydraten. Je raadt het al, het verschil tussen deze koolhydraten ligt op celniveau. Bij cellulaire koolhydraten liggen de koolhydraten opgeslagen in de cel en is de cel afgesloten door middel van een celwand. Om bij de koolhydraten, de energie, te komen moet je lijf eerst werk verrichten om door de celwand heen te komen om de energie te kunnen gebruiken. Het verteringssysteem heeft even de tijd nodig om door die celwand heen te komen. De celwand, die niet gebruikt wordt voor energie, komt daardoor in de dikke darm terecht. Het laatste stuk van ons verteringssysteem. Deze werking heeft twee voordelen: de energie komt geleidelijk in de bloedbaan en in de dikke darm zijn de resten van deze cellen de voedingsbodem voor de goede bacteriën die leven in de dikke darm. Cellulaire koolhydraten zijn natuurlijke koolhydraten en vind je bijvoorbeeld in wortel, pastinaak, rode biet, zoete aardappel, rucola, broccoli, bloemkool, sinaasappel, bosvruchten, pompoenpitten, chiazaad en hazelnoten.

A-cellulaire koolhydraten

Bij a-cellulaire koolhydraten is er geen celwand die om de koolhydraten in de cel heen ligt. Hierdoor wordt de energie snel in het lijf opgenomen en gebeurt dit ook vroeg in het verteringssysteem. De opname van dit type koolhydraten begint al in de mond, de maag en de dunne darm. Daar zijn toch wel wat nadelen aan verbonden. Door de snelle opname van koolhydraten stijgt de bloedsuikerspiegel snel, wat ook betekent dat hij weer gaat dalen. Met vermoeidheid en opnieuw trek als gevolg. Doordat deze koolhydraten zo vroeg in het verteringssysteem worden opgenomen en afgebroken zijn de restanten een voedingsbodem voor slechte bacteriën die zich in de mond, maag en dunne darm bevinden. Dit heeft bijvoorbeeld tandplak en tandvleesontsteking als gevolg. Als je na een maaltijd met je tong over je tanden gaat en je tanden voelen stroef of plakkerig, dan hebben er a-cellulaire koolhydraten in je maaltijd gezeten. Verderop in je verteringssysteem zorgen die a-cellulaire koolhydraten voor laaggradige ontsteking, omdat de slechte bacteriën de darmwand beschadigen. Hierdoor kunnen de slechte bacteriën worden opgenomen in de bloedbaan en raakt het immuunsysteem overbelast. Wanneer dit langer duurt, raakt het hormoon leptine uit balans. Je krijgt meer en vaker trek en je hebt minder zin om te bewegen. Met als gevolg dat obesitas op de loer ligt. Een opgeblazen gevoel en winderigheid zijn de eerste symptomen van een toename van slechte bacteriën in je dunne darm. De a-cellulaire koolhydraten komen het meeste voor in bewerkte voeding, met name in bewerkte granen. Denk daarbij aan rijstwafels, crackers, koekjes, ontbijtgranen, chips, gebak, brood, pizza, fast food, rijst, pasta en (vers geperste) sinaasappelsap.

Nu zeg je dat sinaasappel gezond is, maar sinaasappelsap niet. Dat klopt dan toch niet?

Wanneer je een sinaasappel op eet als stuk fruit is het een gezond product. Volledig natuurlijk en met veel vitamines en mineralen die goed zijn voor ons systeem. Als je een sinaasappel schoonmaakt zie je in de partjes cellen zitten. Vol sap, met een beetje mazzel. Deze cellen, die wat ovaal van vorm zijn, zijn keurig afgebakend met een celwand. Daardoor zijn het cellulaire koolhydraten, worden de koolhydraten geleidelijk opgenomen in de bloedbaan en zijn de restanten een voedingsbodem voor de gezonde bacteriën in de dikke darm. Wanneer je deze sinaasappel degradeert tot sinaasappelsap is er geen cel met celwand en ingebouwde koolhydraten meer te bekennen. De koolhydraten uit de sinaasappel zijn, door de mens bewerkte, a-cellulaire koolhydraten geworden. Ze worden snel opgenomen in de bloedbaan, zorgen voor een piek in je bloedsuikerbalans en zijn een voedingsbodem voor slechte bacteriën in mond, maag en dunne darm. Opeens is diezelfde sinaasappel niet zo gezond meer.

Geen brood, rijst en pasta. Hoe kom ik dan aan mijn energie?

Aan de ene kant kun je meer gebruik maken van de cellulaire koolhydraten om je van energie te voorzien en aan de andere kant zijn koolhydraten niet de beste energiebron voor je lijf. Koolhydraten leveren per gram 4 kilocalorieën. Vetten, een van de andere macronutriënten, levert per gram 9 kilocalorieën. Hoe spannend het misschien ook klinkt om meer vetten te gaan eten, is dat wel beter voor je lijf. Het gaat hierbij om de vetten waar je systeem ook iets mee kan en niet om de transvetten die in pakjes en zakjes zitten. Vetten die helpend zijn voor je systeem zitten bijvoorbeeld in makreel, haring, garnalen, eieren, kip, roomboter, paranoten, walnoten, chiazaad, pompoenpitten, avocado en kokosolie.

Wat kan ik onthouden?

Koolhydraten zijn onder te verdelen in cellulaire en a-cellulaire koolhydraten. Uit de cellulaire koolhydraten wordt de suiker langzaam opgenomen in de bloedbaan en zijn de restanten een voedingsbodem voor de gezonde bacteriën in de dikke darm. Deze cellulaire koolhydraten zijn van een natuurlijke bron. A-cellulaire koolhydraten worden snel opgenomen in de bloedbaan, zorgen voor een piek in de bloedsuiker en zijn een voedingsbodem voor slechte bacteriën in je mond, maag en dunne darm. De gevolgen zijn tandplak, tandvleesontsteking, opgeblazen gevoel, winderigheid, laaggradige ontsteking, verstoring van het hormoon leptine en obesitas. Hierdoor heeft je lijf veel te doen om je weer veilig te krijgen en zal het niet bezig zijn met jouw vruchtbaarheid. 

Wat kan ik doen?

Vermijd de muesli door de yoghurt en vervang ze door een handje noten.