"Tijdens een hoestaanval werden zijn lippen blauw"

Kinkhoest: je bent er misschien niet meteen mee bezig als je zwanger bent. Toch is het goed om bewust te zijn van deze ziekte. Het aantal gevallen van kinkhoest onder pasgeboren baby's is namelijk gestegen naar het hoogste niveau in jaren. Een zorgelijke trend, want van kinkhoest kan je baby erg ziek worden. Mariska ervoer dit helaas aan den lijve: "Eén hoestbui was zelfs zo heftig dat zijn lippen en mond blauw verkleurden."

Laten we eerst eens kijken naar de recente cijfers: het aantal pasgeboren baby's dat ernstig ziek wordt door kinkhoest is de laatste tijd hard gestegen. Volgens het RIVM worden wekelijks ongeveer 110 kinderen, waarvan zo'n 20 baby's, gediagnosticeerd met kinkhoest. Dat is een flinke stijging, want in dezelfde periode vorig jaar ging het om 1 baby per maand. Meer dan 90% van deze baby's in 2024 had geen bescherming door een vaccinatie en ongeveer de helft van deze baby's heeft ziekenhuiszorg nodig gehad. En dat niet alleen: in februari kwamen bij het RIVM 4 meldingen binnen van baby's die overleden aan kinkhoest. Dit aantal sterfgevallen zo vroeg in het jaar is volgens het RIVM ongekend hoog. Voor COVID-19 overleed er gemiddeld 1 baby per jaar aan kinkhoest. Reden genoeg voor bezorgdheid bij artsen en onderzoekers. 

Kinkhoest; wat zijn de risico's en de gevolgen?

Maar wat zijn de risico's van kinkhoest precies? Kinkhoest is een besmettelijke luchtweginfectie veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis. Het begint vaak met milde verkoudheidsklachten, maar kan zich ontwikkelen tot ernstige hoestaanvallen die gepaard gaan met verstikking en braken. Hoewel volwassenen en oudere kinderen meestal volledig herstellen, kan kinkhoest bij pasgeboren baby's zeer ernstig zijn en zelfs levensbedreigend worden. Zij hebben namelijk een immuunsysteem dat nog in ontwikkeling is. Hierdoor zijn ze vatbaarder voor infecties, waaronder kinkhoest. Bovendien zijn baby's jonger dan één jaar nog niet volledig gevaccineerd tegen kinkhoest, omdat de eerste vaccinaties pas op de leeftijd van twee maanden beginnen. Dit betekent dat ze tijdens de eerste maanden van hun leven kwetsbaar zijn voor de ziekte.

Het verhaal van Mariska en haar zoontje Logan

Mariska kan hier helaas over meepraten. Wat begon als een simpele verkoudheid bij haar zoontje Logan mondde al snel uit in hevige hoestaanvallen. "29 maart 2024 kreeg onze zoon zijn eerste flinke hoestbui. En later op de avond nog één. De hoestbui was zo heftig voor hem dat een groot gedeelte van zijn fles eruit kwam. Vanaf dat moment is het begonnen. Op Tweede Paasdag waren ze inmiddels zo veel en heftiger aanwezig dat we naar de huisartsenpost gingen. Eén hoestbui was zelfs zo heftig dat zijn lippen en het gebied rondom zijn mond blauw verkleurden."

Er werden enkele onderzoeken uitgevoerd in het ziekenhuis, maar daar was niets bijzonders op te zien. Mariska werd daarom naar huis gestuurd met xylometazoline neusdruppels. Vanaf dat moment ging het alleen maar slechter met Logan en werden de hoestbuien heftiger. Ze belandde weer met haar zoontje in het ziekenhuis. "Hij ging weer aan de monitor, werd onderzocht en er werd een swab voor kinkhoest afgenomen. Ze wilden hem ook een dag en nacht opnemen om te kijken wat er dan gebeurde. De verpleegkundigen gaven aan dat we tijdens een hoestbui op de 'noodknop' moesten drukken. Niet veel later had Logan een flesje op en moest hij heel erg hoesten. Ik drukte snel op de knop! Door de melk werd de slijmvorming erg heftig en had hij het erg moeilijk, waardoor ze hem moesten helpen met zuurstof. Zijn saturatie daalde tijdens deze hoestbui zelfs naar 52. De rest van de tijd was de kleine man redelijk gezellig. De hoestbuien kwamen regelmatig voor, en bij iedere hoestbui sprong ik op, zette hem rechtop, drukte op het knopje en wachtte tot het weer voorbij was."

Uiteindelijk kwam uit de swab naar voren dat Logan toch kinkhoest had. Elke dag hield Mariska de situatie nauwlettend in de gaten. Toen veranderde situatie. De hoestbuien waren nog steeds aanwezig en hevig, maar op de monitor was een afname te zien, beter dan de dagen ervoor. "Ook merkten we dat hij meer van zich liet horen. In de dagen ervoor huilde hij veel en was hij onrustig, maar de koppigheid keerde terug. Hij kon behoorlijk boos worden en zijn boosheid was duidelijk hoorbaar en zichtbaar door zijn huilen. We gingen de goede kant op. De weken daarna gingen gepaard met ups en downs, maar wonder boven wonder ging het ineens in een stijgende lijn omhoog. Waar de hoestbuien zich vooral ’s nachts om het half uur/uur aandienden, zat er nu ineens 3 à 4 uur tussen. Al een hele verbetering, ook voor ons, want onze slaap was sinds Pasen slecht terwijl hij daarvoor al lekker doorsliep. De hoestbuien werden minder!"

Je baby beschermen tegen kinkhoest

Op dit moment gaat het goed met Logan. "Er zijn nog wel hoestbuien, maar hier kan hij zelf liggend uitkomen. Hij is super vrolijk, lacht veel, brabbelt en kan zichzelf vermaken op zijn speelkleed. En waar wij hiervoor hem al wiegend in slaap moesten krijgen, lukt het af en toe om hem zonder te wiegen weg te leggen en na soms wat mopperen valt hij zelf in slaap." 

Waar Logan kinkhoest heeft opgelopen, blijft voor Mariska een raadsel. Het vermoeden achteraf is dat hun oudste dochter (11jaar) het ook heeft gehad. Zij heeft een aantal weken een flinke blaffende. "Wij dachten dat ze gewoon een verkoudheid had opgelopen van 'het zonder jas naar buiten want ik heb het warm' moment terwijl de temperatuur dit eigenlijk niet toeliet. Ik heb mij laten vaccineren tegen kinkhoest bij 29.3 weken zwangerschap. Zonder vaccinatie had het misschien anders kunnen aflopen."

Als je baby besmet raakt met kinkhoest kan dat dus ernstige gevolgen hebben. Om je baby te beschermen tegen kinkhoest en verspreiding van de bacterie te voorkomen, zijn er een aantal adviezen die je kunt opvolgen:

• Voor toekomstige mama's: Om je baby vanaf de geboorte te beschermen tegen kinkhoest, kun je vanaf 22 weken zwangerschap de kinkhoestvaccinatie halen. De vaccinatie voorkomt in 90% van de gevallen dat de baby kinkhoest krijgt. En als je baby het toch krijgt, dan wordt hij minder ziek. Je kunt de vaccinatie gratis halen bij de jeugdgezondheidszorg. Maak daarvoor een afspraak via rijksvaccinatieprogramma.nl/22wekenprik. Daar vind je ook meer informatie over kinkhoest en de kinkhoestvaccinatie. 
  Extra advies: Zorg dat je als je hoogzwanger bent geen contact hebt met mensen die hoesten of snotteren.
• Voor kersverse ouders: Als kersverse ouder kun je je kleintje beschermen tegen kinkhoest door de vaccinaties van het Rijksvaccinatieprogramma op tijd te halen. Als je baby nog niet beschermd is door vaccinatie en er zijn gezinsleden met symptomen zoals hevige hoestaanvallen, neem dan contact op met de huisarts.
• Voor mensen met verkoudheidsklachten: Houd afstand van hoogzwangere vrouwen en baby's als je hoest of verkouden bent. Onderzoekers en artsen van het RIVM roepen mensen die hoesten en snotteren op om contact met hoogzwangere en pasgeboren baby’s te vermijden.

Dit artikel is in samenwerking geschreven met het RIVM.