Prikkelverwerking

Pasgeleden waren wij een weekje ‘off the grid’. Zonder enige waarschuwing lag het Internet en de tv eruit, en kon er niet meer worden geNetflixt, geYoutubet of gegamed. Ook ik moest het bezuren, want met mijn goedkope Sim Only abonnementje vlieg ik binnen de kortste keren door mijn databundel heen. Geen social media, geen serietje kijken, geen blog publiceren, niks van dat alles. Nu zou je denken: ‘Kom op, je kunt toch wel even zonder al die schermen?’ Jawel hoor. Het beviel me eigenlijk prima. Het was fantastisch weer, dus we zijn veel buiten geweest. Maar ik hield een beetje mijn hart vast voor onze Marc. Want Marc is nogal gehecht aan de tv.

Die tv is enorm fascinerend voor hem, met de flitsende lichten, draaiende vormen en leuke muziekjes. Toen ik nog niet zoveel wist over autisme, dacht ik dat alle mensen met autisme met overprikkeling te maken hadden. Dat ze dus niet tegen fel licht of harde geluiden konden, of het niet kunnen verdragen om in een drukke menigte te zijn. Maar er blijkt ook zoiets te zijn als onderprikkeling. In dit geval komen signalen niet of nauwelijks binnen, waardoor informatie niet goed door de hersenen verwerkt kan worden. Beide ‘soorten’ kunnen ook nog eens naast elkaar bestaan. In de ene situatie raakt iemand overprikkeld, terwijl dezelfde persoon in een andere situatie onderprikkeld is en dus te weinig prikkels binnen krijgt. Onderprikkeling kan er toe leiden dat iemand niet tot actie komt, of heftige prikkels opzoekt om zich prettiger te voelen.

En hoe zit dat bij Marc?

Bij Marc zien we vaker onderprikkeling dan overprikkeling. Hij zoekt speelgoed op dat veel herrie maakt en felle flitsende lichtjes heeft. Er is genoeg speelgoed van dat type op de markt, dus hij kan zijn lol op! Met de speaker tegen zijn oor en het lichtje zo dicht mogelijk bij zijn ogen heeft hij de grootste lol. Hij kan zich dan ook uren vermaken met dit type speelgoed. Dat is natuurlijk fijn voor hem, maar het nadeel is dat hij niet toe komt aan het ontdekken van ander speelgoed, dat iets meer van hem vraagt.

Gelukkig wordt hij op het ABA Huis geholpen bij het ontdekken van ‘functioneel spel’, wat simpelweg betekent dat hij moet leren spelen met speelgoed op de manier waarvoor het bedoeld is. Bijvoorbeeld een toren bouwen met de duplo, rijden met de trein op de rails, of een vormpje uit klei drukken. Een aantal maanden geleden hebben we met elkaar afgesproken dat we het speelgoed met licht en geluid de komende tijd gingen beperken. Marc vond het erg lastig om het speelgoed af te geven wanneer het tijd was voor iets anders. Zo gezegd, zo gedaan. Het was even wennen, maar Marc leerde beter spelen met verschillende soorten speelgoed.

Inzicht in prikkelverwerking door Sensory Profile

Het opzoeken van prikkels is niet iets dat vermeden moet worden, of wat ‘niet mag’. Wel is het handig om te weten op welke gebieden je kindje prikkelgevoelig is, en op welke gebieden hij of zij juist weinig prikkels ervaart. Zodat je erop in kunt spelen door passende prikkels aan te bieden of een prikkelarme omgeving op te zoeken. Volgens Barbara de Leeuw zijn er zeven zintuigen te benoemen:

- Zien- Horen- Tastzin- Ruiken- Smaak- Proprioceptie: de plaats van het lichaam ten opzichte van de ruimte (diepte, afstand, hoogte)- Vestibulair systeem: je gevoel voor balans en evenwicht.

Als je langs deze lijst gaat, kun je voor alle zeven zintuigen nagaan hoe het zit met de prikkelverwerking van je kind. Marc zoekt bijvoorbeeld prikkels op bij het zien (fel licht), en horen (harde liedjes). Maar waar ik me minder bewust van was, is dat hij ook prikkels opzoekt als het gaat om balans en tastzin. Hij is een enorme kroelkont en hij kroelt dan echt hard! Daarnaast houdt hij veel van stoeien en heeft dikke pret als hij in de lucht wordt gegooid door zijn vader. Qua smaak lijkt hij juist gevoeliger, hij zal geen harde noten eten en zijn eten moet altijd heel fijn gesneden zijn. Zo kan het dus per zintuig verschillen hoe je kind prikkels ervaart.

Wil je meer hulp bij het inzichtelijk krijgen van de prikkelverwerking van je kindje? Het opstellen van een Sensory Profile (of zintuigenprofiel) kan je dan helpen. Als ouder vul je een uitgebreide vragenlijst in, waarna een deskundige het profiel verder samenstelt en bijbehorende adviezen geeft. In ons geval was dat de logopediste die betrokken is bij het ABA Huis, maar er zijn ook psychologen, gedragsdeskundigen en ergotherapeuten die een Sensory Profile kunnen samenstellen.

Terug naar de tv. We hebben toch echt een week zonder televisie en schermpjes geleefd. Maar dat ik de bak met herriespeelgoed nog niet had weggegooid, kwam die week erg goed van pas…