Mama, waar is God?

De waarom-fase kan bij ons ook wel de boeken in als de moeilijke vragen-fase. Waarom komen er baby’s? Waarom ga je dood? Waarom zijn sommige mensen slechteriken? Verbazingwekkend om te ontdekken waar een kind van deze leeftijd zich nu al mee bezig houdt. Dat je niet meer simpel kan zeggen: je mag niet met vreemden mee gaan, of snoepjes aanpakken zonder het aan papa of mama te vragen. Nee, alles moet tot in het diepste detail toegelicht worden en dat is soms nog best lastig om leeftijdsgeschikt (maar toch met de ernst van het onderwerp) te verwoorden. He, 't is ook mijn eerste keer....

Zo kwamen ook de vragen “wie is God?” en “waar is God?” ten sprake. Tja, wat vertel je dan aan je peutertje van net 3? Mama heeft zelf niet eens antwoord op die vragen. Ik heb hem eerder al wel verteld over de hemel (mijn perceptie ervan) omdat zijn opa, mijn vader, overleden is. Aangezien hij nog zo jong is wil ik hem nog even beschermen voor de harde waarheid voor zover dat mogelijk is. “Opa Jan woont in de hemel, bovenop de wolken. Wij kunnen hem niet meer zien maar hij is gelukkig en heel trots op jou.” Ik creëer een soort sprookjes wereld als hij verder gaat vragen, omdat ik weet dat hij de dingen zo een plekje kan geven. Enerzijds heb ik het gevoel van liegen tegen mijn kind omdat ik gewoon simpelweg niet weet wat er is na de dood en (nog steeds) worstel met wat ik zelf geloof. Anderzijds ben ik ervan overtuigd dat het hem verder helpt met verwerken en wil ik zelf ook niets liever dan in die prachtige plek geloven, waar zoveel dierbaren heen zijn gegaan om nooit meer terug te keren. Maar geloof ik er nou in omdat ik er van overtuigd ben dat het zo is of omdat het makkelijker is dan het alternatief?

Geloof je in de hemel, geloof je ook in de hel. Toch? Geloof je in beiden, geloof je ook in God (of Allah, Boeddha maakt voor dit verhaal niet zoveel verschil). Ik beschouw mijzelf als een soort wannabee christen, want hoewel ik met een christelijke grondlegging ben opgevoed, en mijn best doe om een goede gelovige te zijn, heb ik zeker niet met alle lijnen uit “mijn” geloof raakvlakken. Ik denk dat mijn focus meer ligt op het zijn van een goed mens, en minder op het zijn van een goede gelovige. Ik besef dat hetgeen ik in geloof, veel te maken heeft met mijn opvoeding en de opvattingen van mijn ouders, zoals zij dat ook weer van hun ouders hebben doorgekregen. Wel heb ik geleerd om ook altijd voor mezelf na te denken en in twijfel te trekken wat ik niet vertrouw. Waarschijnlijk dat dat ook mijn complete verwarring over het onderwerp kan verklaren. Ik worstel daarmee nog wel eens in de bewoordingen die ik bij mijn zoontje gebruik, omdat ik hem niet iets op wil dringen dat mama gelooft, maar hem een basis wil meegeven waar hij later zijn eigen conclusies uit kan trekken.

Een geschiedenis leraar op het middelbaar onderwijs zei ooit eens: zelfs als je niet gelooft, is de Bijbel een fantastisch mooi boek om te lezen. Dit is iets wat me de afgelopen tien jaar is bijgebleven. Hij had gelijk, want ook al geloof je nergens in, dan nog staat het vol met wijze lessen, normen en waarden. Een beetje vergelijkbaar met sprookjesboeken, om het maar oneerbiedig te zeggen. In die zin (uitgaande van een ongelovige geest) zou je de Bijbel zelfs als het mooiste sprookjesboek ooit geschreven kunnen beschouwen. Maar vat je als ware gelovige alles in het boek nu letterlijk op, of bestaat er ruimte voor vrije interpretatie? Is geloof echt zo zwart/wit of is er een achterliggende betekenis die voor iedereen anders kan zijn?

Als tiener vond ik het altijd reuze interessant om over “oude” geloven en mythologie te lezen. Grieks, Romeins, Keltisch de verhalen zijn veelal prachtig en vol van moraal. Ik vind het mooi om te zien dat er zoveel verschillende geloven ter wereld zijn geweest (en uiteraard nog steeds zijn) en dat er eigenlijk altijd wel overeenkomsten te vinden zijn. Wij, tegenwoordig, maken ons zo druk over hoe verschillend we zijn (met soms verschrikkelijke gevolgen) dat we uit het oog zijn verloren hoe veel we eigenlijk gemeen hebben met elkaar. Ik vind het jammer dat ik nu als moeder minder tijd heb om me te verdiepen in “andere” geloven, maar ben zeker van plan dit weer op te pakken als de rust is weder gekeerd (twee peuters in huis haha). Als eerste wil ik me gaan verdiepen in de Islam, omdat ik van mening ben dat het een klein gebaar is, wat een wereld van verschil kan maken in de huidige maatschappij. We zijn niet meer “zwaar christelijk Nederland”. We zijn een mix van verschillende geloven waar de moslim cultuur een heel groot deel van uit maakt. Hoeveel moeite is het dan voor een niet-moslim om je een beetje in te lezen in het geloof, en begrip op te brengen voor je buren? En visa versa natuurlijk.

Ik ken gevallen van mensen die de meest verschrikkelijke dingen op hun geweten hebben, en nog steeds met hun vrome kop voorin de kerk zitten. Mannen die hun vrouwen slaan, vrouwen die afschuwelijke roddels over hun medemensen de wereld in helpen, mensen die een bedelende dakloze op straat straal voorbij lopen maar nee “wat zijn we christelijk, want wij gaan iedere zondag naar de kerk”. Hypocrisie ten top. De kerk is voor mij een plek waar ik heen kan voor troost en begrip. Als ik me wil focussen of moeilijke vraagstukken wil bespreken. Met God praten kan ik overal, daar heb ik de kerk niet voor nodig. Netjes iedere zondag naar de kerk gaan is dan ook voor mij geen graadmeter voor het zijn van een goede christen. Dat uit zich in je daden. Je houding tegenover jezelf maar ook naar je mede mens.

De meest storende vraag van medechristenen is voor mij de volgende: maar bij welke stroming hoor jij dan? Eh… maakt dat wat uit? We geloven in den beginselen toch allemaal in het zelfde. God gaf ons allemaal de boodschap “heb je naasten lief” mee? Dus als ik protestants ben en jij katholiek, zijn wij niet hetzelfde? Dat gaat er bij mij niet in. Iedereen is gelijk. Protestant, katholiek, moslim (sorry, daar kan ik geen verschillende stromingen van opnoemen maar voel je vrij het een en ander uit te leggen in de reacties want ik vind het oprecht interessant om ook over “andere” geloven te leren en ontdekken)…. Uiteindelijk zijn wij mens. Of we nu geschapen of ontstaan zijn, wie er uiteindelijk ook gelijk krijgt, we bestaan in de basis allemaal uit vlees en bloed. Niemand is beter dan een ander, en zodra iemand (of in de meest bekende gevallen groeperingen) daar wel in gaat geloven gaat het flink mis.

Oke, heel verhaal en de beste samenvatting die ik kan geven is: ik twijfel nogal eens. Maakt mij dat een ongelovige? Nee. Sterker nog (hoewel ik verwacht mezelf niet echt populair te maken met deze blog) het maakt mij totaal geen slecht mens. Ik geloof in God, en belangrijker ik geloof in de goedheid van God. Ik geloof dat het Hem niet uitmaakt of ik Hem God, Allah of Boeddha noem want ik ben deel van zijn schepping en Hij accepteert mij in al mijn tekortkomingen. Dat is wat ik geleerd heb en waar ik me in kan vinden. De uitdrukking is niet voor niets “het is menselijk”. Iedereen maakt fouten. Iedereen twijfelt ooit wel eens. Sommige dwalen af. De God waar ik in geloof is goed en rechtvaardig. Ik geloof dat wanneer ik goed ben (en doe) ik de doelstelling van mijn geloof behaald heb. Ik weet niet of God een man, vrouw of instituut is. Voor mij is het meer een gevoel en belachelijk moeilijk uit te leggen. Is er iemand die het wel 100% zeker kan weten? We refereren als "Hij" omdat dat in de Bijbel aangegeven wordt, maar de Bijbel is uiteindelijk ook door een mens geschreven. Of ik naar de hemel ga als ik er niet meer ben? Tja, wie zal het zeggen. Ik vind het in ieder geval een mooie gedachte. Wat de hel betreft, ik vind dat wij met z'n allen tegenwoordig prima in staat zijn die op aarde te creëren. Moorden, haat zaaien, leven in angst of een vals gevoel van veiligheid. Of ben ik dan te pessimistisch? Ik kies voor mijn geloof, en laat anderen in hun waarde wat betreft hun eigen. Als iedereen iets minder bezig zou zijn met het idee dat zijn of haar geloof het enige juiste is, zou dat al een hoop ellende schelen in de wereld. 

Je wordt tegenwoordig zowat maatschappelijk verplicht om een standpunt in te nemen over religie en je uit te spreken over o.a. zaken als extremisme. Ik betrap mezelf erop dat ik de laatste tijd op social media eigenlijk amper nog nieuws artikelen lees, maar rechtstreeks richting de comments ga. Oh wat schaam ik mij voor een aantal mede landers. Ik weet eigenlijk niet eens waar ik me meer voor schaam: de pure domheid en agressie waarmee sommigen zich uitspreken over de kwestie, of het gebrek aan schaamte voor hun idiote assumpties. Hoe ik er dan over denk? Extremisme heeft in geen geval te maken met geloof. Je kan 100 keer roepen “ik doe dit in de naam van..” dat maakt het nog geen waarheid. Extremisme heeft te maken met macht. Niets meer en niets minder. Verschuilen achter een geloof is makkelijk, en misschien geloven een aantal volgelingen zelfs dat zij dit uit de naam van doen. Er is echter geen enkel geloof, niet de Islam, niet het Christendom, niet wat dan ook dat een God aanhangt die staat voor geweld en gruweldaden. Ieder geloof spreekt van liefde en respect. De meest verschrikkelijke dingen zijn gedaan uit geloof? Nee, de meest verschrikkelijke dingen zijn gedaan door zieke geesten die zich niet konden verplaatsen in hun medemens en geen enkele empathie konden opbrengen voor iets dat anders was dan henzelf. Op macht beluste gekken, die een podium krijgen (of pakken) en zich verschuilen achter een religie. Geloof is geen springplank om je te misdragen, dat gaat vanuit jezelf. 

In mijn ogen zijn er drie soorten mensen. Leiders, volgers en dorpsgekken. De leider neemt een duidelijk standpunt in en overtuigt de volger hem te volgen ongeacht de consequenties. Wanneer de leider dus een slecht of verdorven standpunt inneemt, heb je al een probleem. Leiders zijn dominant, volgers houden van sturing in hun doelen en bestaan. Voilá recept voor catastrofe. Er zijn natuurlijk ook gelukkig veel gevallen waarin het de positieve kant op werkt, wanneer er een goede leider opstaat. Dorpsgekken, zei ze gekscherend, zijn die mensen die zichzelf buiten de situatie plaatsen. Die mensen die luisteren naar wat de ander te zeggen heeft, en daar hun eigen conclusies over trekken. Die zelf nadenken en handelen, en zich niet laten leiden door de heersende opvatting. Ik weet werkelijk waar nog niet wat ik ben want ik vind dat ik nog te jong ben om een eerlijk antwoord te kunnen geven. Ik hoop dat ik op latere leeftijd tevreden terug kan kijken en trots kan toegeven dat ik een dorpsgek was. De tijd zal het leren.

Zo, de blog werd onbedoeld een beetje langer dan verwacht. Ik moest zelfs even teruglezen waar ik ook al weer om begonnen was te schrijven. Gek is dat. Dat een bepaald onderwerp ongemerkt zoveel verschillende vragen en ideeën kan doen oprijzen waarvan je eigenlijk niet wist dat het je zo bezig hield. Wat ga ik mijn zoon leren, wat ga ik hem vertellen? Alles. Ik ben van plan hem zo veel mogelijk mee te geven, hoewel in een beschermde leeftijdsgeschikte versie, van alles waar ik maar weet van heb. Ik wil dat hij leert dat “mama’s geloof” niet het enige is. Dat er veel verschillende mensen op deze aardkloot zijn, dat niet alle mensen hetzelfde geloven , en dat dat OKE is. Ik wil dat hij met alle informatie die hij verzamelt zelf een beslissing gaat nemen over wat hij gelooft (of niet gelooft natuurlijk). Zal ik hem verhalen vertellen over Adam en Eva, Noach en Josef en Maria? Jazeker! Met dezelfde motivatie die mijn geschiedenisleraar vroeger al aangaf: omdat het mooie verhalen zijn waar wat uit te leren valt. Blijf ik hem sprookjes voor lezen: Uiteraard! Ieder kind heeft in mijn ogen het recht om in sprookjes te geloven. Ze hebben nog tijd genoeg om te leren dat het echte leven geen sprookje is. En ja, ik ga hem ook verhalen vertellen uit andere geloven, zo goed dat ik dat als “buitenstaander” zou kunnen. Al is het maar voor zijn maatschappelijke/culturele vorming. Er bestaat in mijn ogen niet zoiets als te veel informatie. Zolang hij leergierig is zal ik hem ondersteunen in het vinden van antwoorden.

“Mama, waar is God?” God is overal jongen. God is de aarde, de lucht, de mensen en de bloemen. Hij zit in iedereen van ons, en iedereen is vrij om van hem te houden. God is liefde, het leven en het goede. “Maar hij woont in de hemel toch, bij opa Jan want ik kan hem niet zien“. Ik lach want ik weet dat hij in zijn hoofd een soort oude tovenaar achtige man met superkrachten voorstelt. Natuurlijk jongen, je hebt helemaal gelijk. “Waarom ga je geen chips kopen?”… mooi, ander onderwerp……