Trauma en rouwverwerking (dag 3)

23 juni

De ochtend waar ik met een vals besef wakker werd. Dromend hoe het had moeten zijn. Hyperventilerend, huilend op de overloop, tegen de deur van onze zoon zijn kamer. In zijn kamer. Ik kon niet meer. Het doet zo ontzettend veel pijn. Het snijdt. 

Ik droomde over deze dag. Ik keek uit naar deze dag! Dit was zijn uitgerekende datum en mijn verjaardag. Het zou één groot feest zijn die wij met z'n drieën zouden vieren. Het zou fantastisch zijn. Geweldig! In mijn dromen werden wij vroeg in de ochtend wakker door het gehuil van onze zoon. Mijn man draait zich naar mij om een kus te geven. Zijn ogen straalden van geluk. Hij zijn met zijn hand over mijn gezicht strelen en mij feliciteren met mijn verjaardag. We zouden allebei opstaan en vechten wie hem zou mogen oppakken. Ik zou hem aan mijn borst leggen. Kusjes geven en strelen. Hem bewonderen. Zien dat hij z'n best doet om zijn buikje te vullen. Zijn vingertjes in de vuist en wiebelend op schoot liggen. Ik droomde dat ik hem bij het helpen van boeren spuug in mijn haar zou krijgen. Witte vieze spuug in mijn haren. Ja, dit zou mijn eerste verjaardagscadeautje zijn. Wij hebben nog gegrapt dat ik mijn eigen cadeautje van onze zoon zou inpakken: de vieze poepluier. Ik zou die vieze billetjes schoonmaken en zijn vieze plakkerige handjes zouden verstrengeld raken in mijn haren. Het zou ons eerste gevecht zijn om mij schoon te houden. Niet ondergeplast te worden met een gele regenboog, mijn haar niet onder de poep te krijgen en toch genieten van het gestuntel. Dat zou op deze dag moeten zijn gebeurd. Hij zou in werkelijkheid nu 3 dagen bij ons zijn...

In plaats daarvan heb ik stuwing. Borsten zo zwaar en groot als kanonskogels. Brandende pijn, ongelooflijk gespannen en ze drukken mijn top aan de kant. De koelelementen helpen tijdelijk. Mijn strakke sportbh en strakke top worden uitgerekt. Deze gevulde borsten hebben momenteel geen functie, dan mij laten doen beseffen dat dit zijn voeding had kunnen zijn. Hem groot en sterk kunnen maken.

Het was alweer half 12 en mijn man lag nog op bed. Dat is niet iets voor hem. Ja, hij ligt graag lang te slapen, maar hij sliep niet. Dat voelde ik. Hij lag wakker gespannen en verdrietig. Als ik mij in zijn schoenen zou plaatsen zou ik het ook niet weten: Je vrouw is jarig, maar je weet dat ze het niet wil vieren. Vandaag zou onze zoon uitgerekend zijn en zou het een mooie zonnige dag zijn. Hoe ga je hier als partner mee om?

Bij het binnenkomen in de kamer lag hij inderdaad voor zich uit te staren. Ik kniel naast zijn kant van het bed.

“Hey liefie, kom je uit bed?” Vraag ik hem terwijl ik door zijn haar streel.

“Waarom?” Vraagt hij zonder te bewegen.

“We moeten doorgaan.” Fluister ik en geef hem een kus op zijn hoofd.

Hij komt langzaamaan in beweging. We moeten het samen doen. We moeten elkaar steun bieden. Wanneer hij niet meer kan, moet ik degene zijn wie sterk is om hem omhoog te trekken. Hij doet dat ook bij mij. Wanneer ik zwak en verdrietig ben, is hij degene wie mij troost. Hij is zo goed voor me. Hij verdient dit niet. Niemand verdient dit. Maar hem zo zien lijden, pijn zien hebben. Hem zien huilen en die rode ogen hebben. Ik ga kapot. Het breekt mij. 

Het huis uit

We zijn geen enkel moment thuis geweest in de middag. Dat gaat niet. Het huis is te confronterend. Om 13:00 uur zouden mijn ouders de sleutel van het uitvaartcentrum ophalen om hun kleinzoon te bewonderen. Wij zijn voor die tijd vertrokken en hebben de sleutel voor hen achtergelaten. Wij hebben zoveel mensen moeten zien huilen, treuren, rouwen, we hebben zoveel medeleven en -lijden gehad dat we dit wilden ontlopen. Mijn ouders hebben mijn zus en moeder opgewacht bij het uitvaartcentrum. Ze hebben de sleutel overhandigd en met elkaar achteraf hierover kunnen hebben. Voor hun was dit fijn. Mijn ouders hebben de sleutel daarna overhandigd aan mijn grootouders, wie ook nog een keertje zijn gaan kijken. Het had anders moeten zijn…

Wij zijn richting De Deelen gereden. In de laatste paar weken van de zwangerschap hebben wij dit natuurgebied ontdekt en zijn er verliefd op geworden. Het is daar prachtig: veel libellen, ganzen, drassig met varens, bruggetjes en water. De rit er naartoe was op vele punten afgezet. We konden de eerste afslag niet nemen, daarna waren mensen met een brug bezig die niet meer dicht ging en we zijn helemaal omgeleid. Ik zei nog tegen mijn man: “Volgens mij is dit een teken dat we er niet heen mogen.” Hij keek mij aan en zei dat hij erheen wilde en ik wilde erheen, dus gingen wij erheen. En zo gezegd, zo gedaan. Wel moesten wij hiervoor iets van 20 kilometer omrijden. Het was niet meer zo mooi. Tuurlijk is het een mooi natuurgebied. Maar het was niet meer zo mooi. Snap je?

We strompelden vooruit. De hele zwangerschap liep ik achter mijn man aan te strompelen, omdat alles heel zwaar en moeilijk was. Nu was hij degene wie achter mij aan strompelde. Net een bejaarde man waarvan het leven uit hem is geblazen. Een bejaarde man wie zijn laatste kaarsje uitblaast. We hebben in stilte gelopen. Niet wetende waarover we moesten praten.

Op een gegeven moment vroeg ik aan hem over de toekomst. De eerste keer. Wanneer je in deze situatie zit, leef je erg in het hier en nu. Je hoofd maakt soms overuren door je dromen, fantasieën, verleden en toekomst dromen erbij te halen, maar je leeft vooral in het hier en nu. Je weet niet welke dag het is, je weet niet wat het tijdstip is, je bent in het nu. Daar wil je zijn, want als je dat kwijtraakt breek je. Dan ben je weer terug bij af. Dan moet je weer helemaal die ladder beklimmen om op het punt te zijn dat “het okay” gaat.

Voorzichtig vroeg ik of hij al dacht aan de toekomst. Mijn man gaf aan dat hij hier soms wel eens aan denkt, maar zich schuldig voelt tegenover onze zoon. Ik gaf aan dat ik hetzelfde heb. En dat ik het vinden van intimiteit moeilijk vindt. Het kussen, zoenen, knuffelen met elkaar. Het voelt verkeerd, maar we hebben het voor elkaar nodig. Wij hebben die liefde nodig om samen te kunnen blijven rouwen en ons samen hier doorheen te slepen.

Ik vroeg of hij hierna ooit nog weer kinderen wilde. Ik vind die gedachte namelijk heel erg eng en klote. Hij vertelde dat hij graag een gezin had willen zijn en hier nog steeds naar verlangt. Dat dit met de tijd wel mag gebeuren wanneer wij hier weer mentaal en fysiek klaar voor zijn. Het was fijn dat we dit samen nog wilden doen.

“Ik moet je wel vertellen dat ik het heel erg eng vind om hier ooit weer aan te beginnen.” Liet ik weten.

“Ja, ik ook.” Zei hij verdrietig.

We deelden onze angst, schuldgevoelens, pijn en verdriet. Het was fijn om het hierover te kunnen hebben. Onze zoon zal namelijk nooit opgroeien als grote broer, maar altijd grote broer blijven. Dus hoe gaan we dit toepassen in het leven? We hebben het gehad over een gedenkplaats maken in huis, waar zijn spulletjes komen te staan. Hij heeft namelijk gebreide sokjes gekregen van een collega van mijn man, zijn eerste speelgoed kreeg hij van zijn tante, we hebben kaartjes met zijn hand- en voetafdrukjes, zijn voetafdrukjes in gips, naambordje uit het ziekenhuis, geboorte akte van het gemeentehuis, het boek van “the little prince” die ik wilde voorlezen en gewoon een paar dingen die wij wilden geven aan hem. Speciaal aan hem. Deze spulletjes willen wij ergens in huis neerzetten voor hem, in gedachten aan hem.

Tijdens het wandelen ging het vaker over hem. Praten over hem doet pijn. Denken aan hem doet pijn. Hoe het had moeten zijn, wat wij verlangden en over droomden… We hadden het daarentegen over de uitvaart, de crematie, de natuurbegraafplaats, welke boom, etc. Dingen die we niet wilden bespreken, niet over na wilden denken… Gadverdamme. Dit doet zoveel pijn.

We liepen in het natuurgebied waar wij eens zoveel van hielden. Waar zij met z’n drieën wilden wandelen, maar waar we nu met z’n tweeën liepen om over onze dode zoon te praten.

Beppe belde. Mijn man heeft nog een grootmoeder van 86 jaar. Zij belde hem. Ik hoorde haar huilen door de telefoon. Zoveel mensen lijden met ons mee. Zoveel mensen keken naar hem uit. Ik breek. Mijn tranen lijken op, maar vinden steeds weer een manier om een beetje vocht te verliezen. We hebben afgesproken om bij haar langs te gaan.

We zijn verder gaan wandelen. Omdat ik huilde is mijn man van onderwerp veranderd. Hij begon over zijn werk te vertellen, zijn collega’s en de kinderen. Hij werkt als docent middelbaar onderwijs. Na dit schooljaar zou hij van vijf dagen in de week naar vier dagen gaan. Dit was zo gepland om één dag samen met onze zoon door te brengen. Ook ik zou hierna vier dagen werken om ook een dagje quality time te hebben met hem. De overige drie dagen zouden opgevuld worden door onze ouders. Alles was zo mooi gepland.

Hij vertelde over zijn werk. We liepen verder en beseften dat het al laat in de middag was en toch wel richting beppe moesten. We zijn teruggelopen en hebben ons gesprek over koetjes en kalfjes voortgezet. 

Beppe, de ervaringsdeskundige

Beppe zit in het verzorgingstehuis met haar leeftijd van 86 jaar is dat wel nodig. Bij binnenkomst was ze aan het huilen. Hard aan het huilen. Ze had het zo erg met ons te doen, maar leed zelf net zo hard met ons mee. Ze vertelde over haar ervaring. Het was 62 jaar geleden dat beppe is bevalling in een gereformeerd verzorgingstehuis. Bovenaan was de kraamverdieping, midden lagen jongeren en onderaan lagen de bejaarden. Ironisch. Ze vertelde dat ze nooit had verwacht dat leven en dood zo dichtbij elkaar konden zitten toen ze daar lag. Haar zoontje is in dwarsligging geboren. Ze heeft veel pijn ervaren tijdens het bevallen (100% zeker meer dan ik). Ze vertelde dat ze haar zoon na het uitpersen mee hebben genomen en zij hem nooit heeft kunnen zien. Ook in de kist heeft ze haar zoontje niet mogen zien. Bij de begrafenis kon zij niet aanwezig zijn, omdat het kramen in die tijd veel langer duurde. Ze moest namelijk 10 dagen daar blijven. Ze deelde haar verdriet, erkenning en wilde graag afscheid nemen van ons zoontje. Zodat ze nu haar rouwproces kon afmaken.

Ik dacht nog aan een gesprek die mijn man en ik hadden. Ik zei nog: “Geschiedenis lijkt zich te herhalen. Zou het allemaal een verband met elkaar hebben?”

Waarop hij zei: “Geschiedenis herhaalt zich nooit, maar rijmt met elkaar. Er is daar ook een nummer over geschreven…”

Zou er een reden zijn dat dit is gebeurd? Zit hier een levensles aan vast of moeten we hier iets uithalen? Moet dit ons kracht geven en sterker maken? Wat… Wat moeten we hiermee, wat willen ze dat wij hiermee doen? Ik weet het niet. Ik voel alleen maar pijn en verdriet.

Nadat we bij beppe zijn geweest, liepen we door naar het kerkhof naast haar verzorgingstehuis. Ironisch. Ze kijkt uit op het graf van haar man. We zijn bij het graf van pake geweest. Mijn man vertelde dat die ruimte onder zijn naam vrij is gehouden voor beppe. Wat moet je daarvan denken? ‘wat lief?’ Ironisch.

We zijn via een andere route teruggelopen en liepen langs kindergrafjes. Als we dit eerder hadden gedaan had ik gehuild als een klein kind, maar mijn tranen zijn op. Ik ben op en leeg. Er kwamen enkele tranen over mijn wangen en daarna was alles weer leeg. Ik voelde zo veel pijn. 

Op 'bezoek' bij ons zoontje

We kwamen thuis, maar de sleutel van het uitvaartcentrum lag er nog niet. Deze hadden mijn schoonouders nog. Zij waren daar nog. Ze hadden een stapel brieven mee. Nog meer brieven. Ze vertelde dat er knuffeltjes naast zijn kistje waren gezet door mijn ouders en zus. Mijn moeder had nog een brief aan hem geschreven en opgestuurd. Deze hebben wij ongeopend meegenomen en in zijn kistje gelegd.

Wij zijn met z’n tweeën naar het uitvaartcentrum gegaan. Dit keer was ik minder sterk. Ik was zo zwak. Vandaag was namelijk de dag. Deze dag deed mij veel. Iedere dag hebben wij in het hier en nu geleefd. Ookal was dat zwaar, je was bezig met hier en nu. Vandaag is dat anders, want als je in het hier en nu bent op deze dag, dan ben je je bewust van deze dag. Dat vandaag zijn uitgerekende datum zou zijn, dat wij deze dag met z’n drieën zouden vieren, dat we juist vandaag een mooie dag zouden hebben. Vandaag wil je niet in het hier en nu zijn.

Dit keer begon ik voor de deur te huilen. Weer met moeite deden we de deur open van zijn ruimte. Het licht sprong automatisch aan. Dat kleine kistje met vlindertjes… Knuffeltjes aan het voeteneind. Die koude plaat waar hij op moet liggen. Samen schroefden we de vlinderknoppen weer los. Mijn man haalde langzaam en voorzichtig de deksel eraf. Ik keek weer naar het plafond. Hij barste in huilen uit. Mijn lippen trilden, tranen liepen over mijn wangen. Ik kon niet meer. Ik kan niet meer. Ik ben op. Ik wil niet meer. Alsjeblieft, maak er gewoon een einde aan. STOP DIT.

Zijn gehuil. Ons kindje in een kist. Een klein kistje van nog geen meter lang. Alsjeblieft, haal me hier weg. Neem ons mee terug in de tijd. Maak er een einde aan. Het interesseert mij niet, ik wil dit niet. Ik kan dit niet. STOP. ALSJEBLIEFT.

Hem zo zien liggen doet zo vreselijk veel pijn. Die roodpaarse wangetjes. Zijn witte rimpelige vingertjes. Lange nageltjes, die we zouden moeten knippen. Zijn lieve roze neusje, dichtgeknepen oogjes, kleine kin. Zijn zachte lipjes zijn helemaal paars door een bloeduitstorting. Zijn buik is rood. Ja, ik wilde zijn buikje strelen, dus haalde zijn pakje aan de kant. We hebben de tijd genomen, tegen hem gepraat, over hem gepraat hoe hij was in de buik.

Een ongeboren baby kan al een karakter hebben. Ons zoontje had een voorkeurspositie. Het liefst lag hij met zijn billen bij mijn navel met zijn ene voet rechts in mijn zij en zijn andere voet op mijn borstkas. Soms lag hij ook helemaal aan de rechterkant met zijn billen of drukte hij met zijn beide voetjes tegen mijn ribben aan. Hij was aanwezig en leek vrolijk. Tijdens het bevallen, toen hij nog leefde en bewoog, vroeg de verloskundige of ik zijn activiteit ging missen. Ik zei dat ik het niet zou missen. Met de gedachten dat ik zou genieten van hem schoppend buiten de buik. Nu hij er niet meer is, mis ik het ondragelijk.

We namen weer afscheid, morgen is de uitvaart. Morgen is het definitief. Dan is hij weg. Echt helemaal weg. Alsof hij nooit heeft bestaan. 

De avonden

Iedere avond is hetzelfde. Stil en leeg. Mijn man heeft een brief aan hem geschreven om voor de uitvaart voor te lezen. Waar wij met z'n tweeën nog voor die tijd heen zullen gaan. De 24e zullen wij hem achter in onze auto vervoeren naar het crematorium. Ons kindje komt in onze auto, maar niet in zijn maxi cosi. De avonden zijn zwaar. De avonden zijn stil en leeg. 

We hebben het gehad om een hond te nemen. Een ouder hondje uit het asiel. Eentje die net zo veel chaos kan maken als ons kindje zou hebben gemaakt. Een hondje die de leegte opvult en ons een reden geeft om 's ochtends op te staan en de deur uit te gaan om te wandelen. Alleen past een hond niet bij ons leven na de vakantie en verlof. Dus er komt geen hond. Ook een kat past niet in ons huishouden. Er is geen dier wat de leegte kan opvullen en er is NIKS ter wereld wat onze zoon kan vervangen. De avonden zijn zo zwaar... Maar wat wil ik graag dat deze dag voorbij is.