Het is chaos in zijn kleine kinderhoofd

Als Max (5 jaar) uit school komt, zie ik het meteen. Het is teveel. Max voelt het zelf ook, want hij wil zo snel mogelijk naar de auto. Weg van dit drukke schoolplein. Hij zoekt dringend de rust en veiligheid van de achterbank van zijn eigen auto. Of liever nog: die van zijn eigen huis.

Vanwege autisme vraagt het ontzettend veel energie van Max om alle geluid, beeld, geur, beweging, gevoelens en gedachten een plaats te geven. De ene dag lukt dat hem beter dan de andere dag. Vooral als er veel nieuwe indrukken zijn, gaat het vrijwel zeker mis. Dat komt omdat zijn hersenen niet goed samenwerken. Het kost hem veel meer tijd om alle input aan elkaar te koppelen, dan iemand zonder autisme. Op het moment dat zijn hersenen alle informatie niet meer kunnen verwerken, ontstaat er een overload. Zijn overprikkeling is vergelijkbaar met overspannenheid of een burn-out. Max raakt veel eerder overprikkeld dan iemand zonder autisme. Bij hem is het bijna iedere dag een complete chaos in zijn hoofd.

Overprikkeld

Max is vandaag in de klas hulpkind geweest. Glimmend van trots heeft hij zichzelf tot het uiterste gedreven om alle speciale taken naar behoren uit te voeren. En dat heeft overduidelijk z'n tol van hem geëist. Met de andere drie kinderen spreek ik af dat we onze verhalen allemaal even bewaren voor later, als Max wat rust heeft gevonden. De radio blijft op weg naar huis uit. Met wat stilte probeer ik de naderende ontploffing van Max nog even uit te stellen. Maar die is onafwendbaar, ben ik bang.

Niets is de remedie

Eenmaal thuis probeer ik de andere kinderen nogmaals uit te leggen dat Max zich niet zo goed voelt. Dat we even rustig moeten zijn, zodat Max tijd heeft om bij te komen. Natuurlijk is het moeilijk voor hen om hun eigen behoeften aan de kant te zetten. Zij zijn óók nog maar klein. Zij hebben óók een lange schooldag gehad. Maar als de nood aan de man is, is dat ook voor hen goed aan Max af te zien. Dus gaan de broers samen op pad voor een deken en lievelingsknuffel voor Max. Maar hun troostende gebaren hebben vandaag geen enkele zin. Zodra er ook maar een van hen iets vraagt, zegt, of niet snel genoeg reageert, wordt alle stress Max teveel.

De andere drie kinderen trekken zich wijselijk terug op de eerste verdieping, terwijl Max beneden woedend z'n handen voor z'n oren houdt. Hij kan de tranen nu bijna niet meer tegen houden. Ik probeer hem te helpen zich te installeren op de bank. Met wat kussens. Het veel te grote trainingsjasje van papa als tent om hem heen. Wat drinken. Een koekje. Iets voorspelbaars op tv, want hij vindt het fijn als er iets aan staat wat hij al honderden keren heeft gezien. Een arm om hem heen. Max lijkt zich aan het Niets over te geven. Was dit het? Blijft een grotere ontlading achterwege?

Oorlogsverklaring

Ik ben net aan het avondeten begonnen, als Max denkt dat het wel weer gaat. Zijn twee broers spelen nog steeds boven. Max wil ook meedoen. Met nog wat te drinken, probeer ik hem wat langer beneden te houden. Zal ik gezellig bij je komen zitten? Ik leg weer mijn arm om hem heen. Maar Max is vastbesloten. Het duurt nog geen twee minuten voordat Max boven - om voor ons onbegrijpelijke redenen - de oorlog verklaart. Hij schreeuwt en slaat met de deuren. "Jo-na-than! JO-NA-THAN! JOOOOOO-NAAAAAA-THAAAAAAAAAAAAN!"

"Jonathan heeft even geen zin om een hut met jou te bouwen, Max." Probeer ik sussend. Dat heeft Jonathan de afgelopen dagen namelijk al ontelbare keren gedaan. Steeds weer op exact dezelfde manier, precies zoals Max het graag wil. Ik begrijp best dat Jonathan nu een keer iets ander wil doen. Max kan het niet accepteren. Hij blijft zich opdringen aan zijn twee broers, die samen hartstikke leuk kunstjes op het bed aan het doen zijn. Weer houdt Max zijn handen over zijn oren. "Het is niet eerlijk!" roept hij nu boos naar mij. Ik vraag of hij mee naar beneden komt, want op deze manier kunnen de anderen boven niet meer gezellig spelen. Ik ben ook bang dat Max hen pijn gaat doen, maar dat zeg ik niet. Max wil niet. Hij houdt zich stevig vast aan de trapleuning, want hij weet dat ik hem uit deze oorlogssituatie weg ga halen.

Ten einde raad

Worstelend in mijn armen laat hij zich door mij naar beneden tillen. En dan geeft Max er eindelijk écht aan toe. Aan de chaos in zijn hoofd. Hij geeft de controle uit handen. Zijn woede maakt plaats voor een stortvloed aan tranen. Op de bank zet ik hem op mijn schoot en probeer hem stevig tegen me aan te houden. Hij is er te onrustig voor. Wiegen lukt al helemaal niet. Ik probeer kalmerende woorden te vinden. Begrip te tonen. Heb je zo'n drukke dag gehad? Gooi het er maar uit, het geeft niet. Strakjes voel je je weer opgelucht.

Het lijkt allemaal niets te helpen. Max weet nu niet meer waar hij het moet zoeken. Ten einde raad schopt hij met zijn benen. Slaat met zijn handen tegen zijn gezicht. En schreeuwt, SCHREEUWT. Het zijn geen echte woorden die hij gebruikt. Het zijn meer oer geluiden. Hij snuift voortdurend door zijn neus en schraapt zijn keel. De spanning komt van diep. Noodkreten, vind ik het.

Storm

Ik kijk naar de klok: het duurt nu al 20 minuten. Ik kan hem niet meer bereiken, dus zeg ik niks meer. Om te voorkomen dat hij zichzelf bezeerd, blijf ik wel vlakbij hem zitten. Ik ben er, Max. Hoor ik mezelf tegen hem zeggen. Je bent niet alleen. Mama is bij je. Maar inwendig voel ik het tegenovergestelde: je kind is in nood. Doe iets!! En dan ineens, na ruim een half uur, gaat de storm liggen.

Max ligt wazig en verslagen op zijn buik op de bank. Uitgeput. Door het kiertje van de capuchon over zijn hoofd, staart hij met een lege blik naar de tv. Ik aai hem over zijn kleine bolletje en over zijn rug. Blijf maar lekker liggen, Max. Ik ga nu verder met het het avondeten, ik kom zo weer bij je kijken. Hij knikt. Het is goed.