Hoe dééd oma dat vroeger toch?

Bakken vol peentjes
Op momenten waarop ik iets pittig vind in het ouderschap, heb ik de neiging om aan mijn oma te denken. In de jaren ’40 werd ze voor het eerst moeder, en er zouden nog tien kinderen volgen. ELF dus in totaal, pre-wasmachine. Alleen al bij het idéé zo’n beetje non-stop zwanger te zijn en elf bevallingen zonder pijnbestrijding te doorstaan zweet ik al bakken vol peentjes. Maar mijn oma was zo sterk als een paard, altijd warm en gul, en had tot op zeer hoge leeftijd een duidelijke mening over de grotere thema's in de wereld.

Ik hoor je denken: ja, maar vroeger was het anders. Vroeger hoefden vrouwen niet ook nog te werken naast het gezinsleven. Of beter gezegd: ze móchten niet eens werken, want zodra je ging trouwen werd je in sommige beroepsgroepen ontslagen. Had je mooi alle tijd om je bezig te houden met je kroost en het allesoverheersende huishouden van zo’n kolossaal gezin. Ik wil niet eens weten hoeveel broden er daar in een week doorheen gingen…

Advies van de Libelle
Maar weet je waar moeders een halve eeuw geleden volgens mij veel minder last van hadden? Schuldgevoel. Alsof ze tijd hadden om ieder individueel kind volop aandacht te geven; ze waren waarschijnlijk al blij als ze ieder kind konden voorzien in hun basisbehoeften. Toen mijn moeder klein was ging ze vaak in de avond bij mijn oma in de keuken zitten. Oma had dan namelijk bergen strijkwerk te doen, dus was er ondertussen eindelijk tijd voor een praatje. Er was altijd wel een ‘meisje van de kerk’ die bij hen inwoonde en hielp in het huishouden. En het voordeel van een groot gezin? De oudste kinderen zorgden voor de jongste.

Oh, en wat dacht van je van perfectionisme? Keuzes waren er in beperkte mate en als moeder deed je gewoon je ding. Feitelijk dacht je niet zoveel na over je rol als moeder. Hoppa, schouders eronder en dóór. Er was eigenlijk maar één manier van opvoeden en moeders werden niet zo beïnvloed door meningen van anderen – laat staan door social media. Af en toe kreeg je een handige opvoedtip dankzij de vraagbaak aller vraagbaken van die tijd: de Libelle.

Een draai om je oren
Vroeger werden kinderen veel korter gehouden, thuis en op school. Directief opgevoed worden was vast niet altijd een pretje. Een draai om je oren of een tik op je vingers met een liniaal? Je moet het als leerkracht tegenwoordig eens proberen. De dagen van Pietje Bell en Ciske de Rat liggen (gelukkig) achter ons. Maar los van deze barbaarse straffen gaf de manier van opvoeden in ieder geval zekerheid en duidelijkheid.

Tegelijkertijd hadden kinderen juist ook meer vrijheid: mijn moeder fietste op negenjarige leeftijd gewoon in haar eentje om 6 uur ’s ochtends de halve stad door. Paps en mams hadden echt geen tijd om taxichauffeur voor ieder kind te spelen. Sterker nog, veel gezinnen hádden niet eens een auto.

Respect, oma!
Onze samenleving is inmiddels veel complexer geworden en we hebben allerlei verwachtingen van onszelf én van anderen. We zijn vaak vooral bezig met dingen die beter kunnen. En in deze weken rennen we de benen uit ons lijf. Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar ik ben blij als december achter de rug is.

Hoe dan ook, iedere generatie heeft dus z’n eigen uitdagingen. Maar hoe rechttoe rechtaan het vroeger was, zonder al die dagelijkse prikkels, zelfopgelegde verplichtingen en verwachtingen... Heel af en toe kan ik stiekem ook best even jaloers zijn op mijn oma. Behalve op die elf bevallingen dan, hè. Respect, oma.