Hoeveel wespensteken is te veel?

Wanneer iemand een allergie heeft voor wespen- of bijensteken, is natuurlijk iedere steek er eentje te veel. Maar - wist je dat bij meerdere steken van bijvoorbeeld bijen of wespen er ook een allergische reactie van het lichaam op kan treden, ZONDER dat die persoon bekend is met een allergie voor deze bezige beestjes? 

Het zomer seizoen, en met name augustus, staat bekend om de grote hoeveelheid aanwezige wespen. Waarom er dan in augustus altijd meer wespen zijn? Dat heeft te maken met de levensloop van wespen. Wespen zijn sociale insecten die in een nest leven waarin steriele werksters zorgen voor de larve. Wespen zijn dieren die andere insecten vangen en aan hun kroost voeren. Als beloning produceren de larven een suikerhoudende uitscheiding die energie levert aan de volwassen wespen (werksters).
Rond eind juli, begin augustus zijn de larven volgroeid. Dan hoeven de werksters de larven niet meer te voeren en gaan ze elders op zoek naar suikerbronnen als energiebron. En met het mooie weer zijn er bij mensen veel suikerhoudende lekkernijen te halen.

Ons patiëntje (meisje, 5 jaar) was met ouders op bezoek bij een kinderfestival in de buurt - ook in de buurt van een bos - en had van ouders een pakje taksi gekregen. Deze had ze achtergelaten op een tafel bij de springkussens en was gaan springen. Bij terugkomst was ze dorstig van de inspanning en nam snel meerdere grote slokken door het rietje uit haar pakje. In dit rietje was een wesp gekropen, op zoek naar zoetigheid. Deze wesp kwam in het meisje haar mond/keel terecht en heeft haar daar gestoken. Doordat het meisje zo in paniek was, duurde het even voordat omstanders en ouders doorhadden wat er aan de hand was en kwam ze pas een half uur na het voorval bij ons op de SEH terecht. Daar zagen wij een stiller meisje (alarmsymptoom!), een verdikte en rode keel en het meisje begon steeds hoorbaarder adem te halen. Met forse spoed is er een anesthesist gekomen die het meisje direct in slaap heeft gebracht om nog de mogelijkheid te hebben om een buisje in haar luchtpijp te krijgen. Als de keel begint te zwellen zal dat steeds lastiger worden. 

Ook spelen in de bossen is soms oppassen geblazen.. Een 11 jarig meisje was met haar 2 broers in het park achter hun huis aan het spelen en druk bezig met helpen hutten te bouwen. Toen ze op een stel dode takken stond en hier ineens doorheen zakte, begonnen er niet gelijk alarmbellen te rinkelen. Het besef dat ze door een wespennest was gezakt kwam pas toen de hele vrij gekomen korf op haar begon in te steken (bijen bouwen hun nesten meestal in holtes in bomen, gebouwen of in de grond & wespen bouwen hun nesten vaak op beschutte plaatsen zoals onder daken, in spouwmuren, in struiken of bomen, of in de grond). Het meisje had meer dan 50 wespensteken opgelopen en ondanks dat ze niet allergisch was, begon ze toch een forse allergische reactie te krijgen. Ze kreeg een dikke keel, moeite met slikken, hese stem, begon onduidelijk te praten, kortademig, piepen en kreeg een gierende ademhaling. Onderweg in de ambulance kreeg ze een lage bloeddruk, hartritmestoornissen, liet ze haar urine en ontlasting laten lopen en raakte ze bewusteloos.

 

Tussen de tien en twintig procent van de bevolking reageert waarschijnlijk gevoelig op bijen- en wespensteken. De meeste mensen reageren alleen met een matige tot forse plaatselijke zwelling, bijvoorbeeld een heel dikke hand of arm nadat zij in de vinger gestoken zijn. Hoewel deze reactie erg vervelend kan zijn, is dit vrijwel nooit gevaarlijk. Een steek in de tong of keelholte kan levensgevaarlijk zijn doordat er een zwelling ontstaat waardoor de luchtpijp kan worden dicht gedrukt. In Nederland overlijden per jaar naar schatting vijf mensen aan de gevolgen van een allergie voor bijen- en/of wespengif.

Bij niet-allergische personen hangt de reactie af van de ingespoten hoeveelheid gif en het aantal steken. De hoeveelheid gif die wordt ingespoten hangt af van het insect: bij een bijensteek wordt 50 tot 100 microgram gif ingespoten, voor een wesp varieert dit van 2 tot 10 microgram.

In tegenstelling tot wespen kunnen bijen in principe maar één keer steken. Na een bijensteek blijft de angel meestal in de huid achter, waardoor er nog gif uit de achtergebleven gifblaas kan worden gepompt op het moment dat de stervende bij wegvliegt.

Een steek van een bij of wesp is uiteraard nooit helemaal te voorkomen. Wel kunnen er een aantal maatregelen worden genomen om de kans op een steek zo klein mogelijk te maken:

• Bij buiten eten en/of drinken (barbecue, picknick); niet direct uit een blikje of rietje drinken. Er kan een insect in het blikje of rietje zitten.
• Pas op met op blote voeten lopen. Bijen houden van klaver en veel wespen leven in de grond.
• Fel gekleurde kleding trekt wespen aan. 
• Transpiratievocht trekt insecten aan.
• Niet in de buurt van een bijenkorf staan als honing wordt verzameld.
• Wespennesten laten verwijderen door de gemeente.
• Niet de ramen en deuren van de woning openzetten zonder horren.
• Vermijd snelle bewegingen als er een bij of wesp in de buurt is. Ga nooit om je heen slaan.
• Geen parfum dragen of wassen met geparfumeerde producten in de zomermaanden.

Wat als een kind of volwassene toch gestoken is?

• Als de angel in de huid zit, deze er als het ware uit 'strijken'. Dit kan met bv. een pinpas.
• Het gif eruit zuigen heeft geen nut (alleen meer kans op infectie), maar met een pinpas druk je dit met de angel er ook uit.
• De steekplaats koelen met bijv. een ijspakking tegen de pijn.
• Als de klachten van zwelling erg vervelend zijn, neem contact op met de huisarts. 
• NB: mensen met een allergische reactie moeten direct contact opnemen met hun huisarts of naar de spoedeisende hulp van een ziekenhuis gaan (jeuk, roodheid en/of galbulten over het hele lichaam, gevoel van onrust, zwelling van lippen, ogen, oren, handen, voeten en/ of geslachtsdelen, misselijk, braken, buikpijn, diarree, licht in het hoofd, drukkend gevoel op de borst).

  
  

Lees ook: Sommige bloemen zijn niet zo onschuldig voor kinderen