Naar het Verzetsmuseum en de Dodenherdenking op 4 mei

NSB

In het Verzetsmuseum Junior maken we via filmpjes, animaties en voorwerpen, kennis met de verhalen van de tweede wereldoorlog en hoe vier kinderen de oorlog hebben beleefd. Dunya gaat overal langs met haar opdrachtenboekje. Wat is hen overkomen? Wat hebben ze ervan gemerkt? Het is zeker interessant, want we merken dat goed en fout soms erg dichtbij elkaar kunnen liggen. Nelly’s ouders waren bij de NSB en zij dus ook. Ze kozen daarmee de kant van de Duitsers. Maar zij was een kind en vijftien toen de oorlog was afgelopen. Hoe kun je haar kwalijk nemen dat zij deed wat haar ouders zeiden dat goed was? Nelly beschrijft hoe ze na de bevrijding gevangen werd genomen en mishandeld en vernederd. Ze vertelt dat ze niks heeft met de herdenking en de bevrijding omdat het voor haar veel traumatische herinneringen heeft. Ik vind het interessant en leerzaam om die kant ook eens te horen.

Onderduiken

We zien hoe het was om onder te duiken voor Eva, een Joods meisje. Van adres naar adres, zonder haar vader en broer. Verstoppen, heel stil zijn altijd bang, en dan toch verraden worden. Eva vertelt in filmpjes en animaties over het concentratiekamp en wat er in Auschwitz gebeurde. Hoe ze dacht dat haar moeder naar de gaskamer ging, maar die ze uiteindelijk in de ziekenboeg terugvond. Het kamp werd bevrijd en de Duitsers waren gevlucht, zonder de zieken. Eva heeft haar vader en broer nooit meer teruggezien. Ze vertelt over het leven in het concentratiekamp. De mensen die vermoord werden. Doordat haar voeten bevroren waren heeft ze de oorlog overleefd. Dunya vertelt dat dit verhaal de meeste indruk op haar heeft gemaakt. “Omdat ze moest werken in het kamp en omdat haar broer en vader vermoord zijn en ze erg dol was op haar broer. Dat vind ik erg zielig!” legt ze uit.

Verzet

De vader van Jan zat in het verzet. Hij was dominee en vertelde op de preekstoel dat mensen gelijk zijn en dat ze andere mensen moeten redden. Er waren vaak onderduikers in huis. Dat was gevaarlijk. Vader werd opgepakt en later doodgeschoten door de bezetters. Henk vertelt over de laatste winter van de Tweede Wereldoorlog was de hongerwinter. Er was nauwelijks te eten. Henk heeft erge honger gehad. Zijn oudere broers verstopten zich op zolder zodat ze niet voor de Duitsers hoefden te werken en ondertussen kwamen een vriend van Henk en zijn zusjes bij hen onderduiken. Ook vertelt hij over een inval en dat er een goede Duitser kwam die zei dat hij niet wilde zoeken maar gewoon deed alsof.

Indrukwekkend

Ik vind de filmpjes aan het eind indrukwekkend. De volwassen Jan, Henk, Nelly en Eva vertellen hoe het nu met hen gaat. Wat ze belangrijk vinden aan de dodenherdenking en waarom we het niet mogen vergeten. En wat hun wensen zijn voor de kinderen van nu. Henk vertelt ook dat het nog steeds gebeurt. Het is nog niet voorbij. Er is nog steeds oorlog en er worden nog steeds groepen mensen buitengesloten of zwart gemaakt. “Dat zou niet moeten mogen in Nederland” zegt hij. Zeker niet na alles wat er gebeurd is in de oorlog. De volgende ochtend gaat Dunya haar opdrachtenboekje van het museum nog eens bekijken. We zijn een stukje vergeten en daar baalt ze van. “We gaan nog een keer terug om het af te maken!” beloof ik. “Dat hoeft niet perse op vier mei te zijn”. Ze knikt. “Het is altijd interessant om over de Tweede Wereld Oorlog te leren!”

Dagboek

“Ik heb gelezen dat ze een boek kan krijgen als ze haar dagboek laat zien, klopt dat?” vraag ik. De mevrouw achter de balie knikt. Ze staat op om het boek te halen. Dunya legt haar dagboek op de toonbank. De dame wil erin bladeren maar constateert dat het op slot zit. “Oh het is natuurlijk geheim!” zegt ze. Dunya knikt. “Nou ja, niet heel erg geheim, maar toch…” lacht ze. “Je hebt gelijk hoor. Ik was gewoon even benieuwd hoe de binnenkant eruit ziet, maar hou het maar geheim!” Dunya is zo blij met haar boek. Ze wil er het liefst meteen in gaan lezen als we thuis zijn. Maar ze moet eten en naar het monument om te oefenen met de vlag. Net als vorig jaar.

Poolse vlag hijsen

De trompet klinkt. Het wordt stil. Het is koud dit jaar. Dunya staat bij de Poolse vlag met de juf van groep 7/8. “Voor Rafaella!” zei ze van te voren. Voor de herdenking deelde ze stickers uit met vlammetjes. Ook werden er door kinderen en jongeren rozen uitgedeeld om neer te leggen bij het monument. Nu hijst ze zorgvuldig de vlag, wat een mooi gezicht is door de wind. Als alle belangrijke mensen na de stilte bloemen hebben gelegd mag de rest. Dunya stapt als eerste naar voren met haar roos en wenkt mij dat ik moet komen. Ik ben net de stroom voor.

Buurtcentrum

In het buurtcentrum is warme koffie en thee en het is er heel druk. Ik sta even te kletsen met de juf. Als ik weg wil is Dunya nog even in overleg met een vriendinnetje dat ze in de speeltuin bij het buurtcentrum heeft gevonden. Ik reageer nog snel even op een mailtje van de directrice van Dunya’s school en ondertussen stapt Dunya op de fiets en racet weg. Het wordt al donker, dus ik ga op zoek en kom haar al snel tegen. Ze was naar het Zaanhof gereden om te kijken hoe het eruit ziet als iedereen weg is. Toen ging ze terug naar het buurtcentrum en was ik verdwenen. Zo fietsten we elkaar mis.

Damschreeuwer

"Vertel nog eens over de Damschreeuwer?" vraagt Dunya de volgende ochtend. Ik schiet in de lach. Ik stond ertussen en dat vindt ze een spannend verhaal. “Ik begrijp het niet, als iemand gaat schreeuwen hoef je toch niet in paniek te raken?” vraagt ze. “Nee, maar je moet niet vergeten dat het een spannende tijd was. En veel beveiliging maakt het ook extra spannend” leg ik uit. Ik wil nog graag een keer met haar naar de Nationale Herdenking op de Dam, maar voorlopig vindt Dunya het veel te leuk om mee te kunnen helpen bij de herdenking in de buurt. En dat heeft ook iets speciaals. Dus waarschijnlijk duurt het nog een paar jaar, maar ook dan is het een bijzondere ervaring om op de Dam te staan. Zoveel duizenden mensen die tegelijk stil zijn, in het hart van Amsterdam. De laatste keer, met de Damschreeuwer, was ik vooral onder de indruk van de scherpschutters op het dak van de Bijenkorf. Die heb je op het Zaanhof gelukkig niet.

Bevrijding

De dodenherdenking is afgelopen. Vandaag staat in het teken van bevrijding. We gaan ons voorbereiden op de Vrijheidsmaaltijd voor de buurt, die vanavond bij Dunya op school wordt gehouden. We moeten nog wraps maken en pannenkoeken bakken en het wordt nog een drukke dag voordat we naar school kunnen. Dunya is trots dat dit in haar school gehouden wordt. Omdat ze school zo mist komt het extra goed uit dat dit in de vakantie is.