Burn-out na je bevalling – waarom niemand de link legt

“Waarom kan ik niet blij zijn?”

Marieke kan ontzettend goed verwoorden wat er mis is: haar werk zit haar dwars, ze ervaart te veel druk en voelt zich nooit echt uitgerust wanneer ze thuiskomt. Samen met haar man wilde ze graag een tweede kindje, en na negen maanden proberen was het eindelijk gelukt. Maar op het moment dat zij die positieve test in handen had, kon ze geen blijdschap voelen. Helemaal geen blijdschap. “Waarom kan ik niet blij zijn? Ik ben geen goede moeder, ik ben geen goede werknemer” – de negatieve gedachten kolkten door haar hoofd. Toen haar tweede kindje zes maanden was, ging het licht definitief uit en raakte ze volledig burn-out.

De psycholoog had haar geleerd negatieve gedachten om te zetten in positieve gedachten, en ze had besloten dat het daarna wel beter moest gaan. Maar het tegendeel was waar – het werd alleen maar erger. Paniekaanvallen overvielen haar, ze voelde letterlijk een druk op haar borst alsof er een steen op lag, en ze kreeg geen eten meer door haar keel. Ze wist het niet meer zo goed.

Mijn bevalling is vijf jaar geleden, dit kan toch niet de oorzaak zijn?

Ik vraag haar naar haar eerste bevalling, en direct zie ik haar lichaam verstijven, haar ademhaling versnellen, haar in de weerstand schieten. “Dit is toch niet het probleem van mijn vraag? Waarom wil je dat ik hier iets over vertel?” Voor mij allemaal signalen van een mogelijk trauma, dus ik leun achterover en bied haar zoveel mogelijk veiligheid om haar verhaal toch te doen.

Het verhaal dat ze vertelt raakt me diep: hyperemesis tijdens de zwangerschap, een vroeggeboorte bij 35 weken terwijl ze zo graag thuis wilde bevallen. Haar bevalplan werd in één klap overboord gegooid, maar echte tijd om te schakelen was er niet. Met het breken van haar vliezen ging alles ineens heel snel – ze belde de verloskundige, maar het was er een die ze niet kende, die streng tegen haar deed zonder uitleg te geven over wat er gebeurde. Marieke voelde machteloosheid en paniek opkomen, maar haar lijf bevroor compleet, dus deed ze maar wat er van haar verwacht werd.

Eenmaal in het ziekenhuis stonden er plotseling veel mensen om haar heen, en werd er gevraagd of er een student bij de bevalling mocht zijn omdat dit zo belangrijk was voor de opleiding. Ze wist niet wat ze wilde en heeft ingestemd, terwijl ze eigenlijk helemaal geen ruimte had om na te denken. Een weeënstorm overviel haar, binnen twee uur had ze volledige ontsluiting en mocht ze persen. Het voelde alsof ze helemaal geen controle had, alsof ze werd overspoeld door de pijn en de chaos om haar heen.

“Jullie staan er allemaal bij, maar ik moet het doen”

Het lukte haar niet om haar partner, verloskundige of student duidelijk te maken dat zij in complete paniek was – ze sloot zich af van iedereen. Gevoelens van falen (“dit moet ik toch kunnen, ik begrijp er niks van”), eenzaamheid (“jullie staan er allemaal bij maar ik moet het doen”) en machteloosheid overvielen haar als golven. Na tien minuten persen was ze bevallen van haar dochter Fay, die zelfstandig ademde en bij wie alles goed was. Iedereen in de kamer was blij, en op papier was dit een prachtige bevalling van een eerste kindje.

Voor Marieke voelde dit totaal anders. Ze voelde zich lamgeslagen, machteloos en volledig leeg. Ze beschreef dat zij een gevoel had alsof ze er fysiek wel was, maar dat haar geest ergens anders naartoe was gegaan – alsof ze zichzelf van bovenaf zag liggen.

“Ik kan toch geen trauma hebben na zo’n snelle bevalling?”

Toen ik haar vertelde dat ik een trauma vermoedde dat ontstaan was tijdens haar eerste bevalling, schrok ze enorm. Dat klonk wel heel heftig, en hoe kun je nou een trauma oplopen als je zo’n snelle bevalling hebt gehad met een gezonde dochter als resultaat? Dat is toch niet normaal?

Ik legde haar uit dat trauma niet iets is waar je voor kunt kiezen – het overkomt je, het slaat zich op in je lichaam alsof de bliksem is ingeslagen. Doordat haar overlevingssysteem werd geactiveerd en doordat zij hiermee haar emoties en gevoelens heeft onderdrukt, is er ontzettend veel energie in haar weggelopen. Dit kan een oorzaak zijn van haar burn-out, ook nog vijf jaar na de bevalling. Het onderdrukken van nare emoties gaat vaak gepaard met het wegdrukken van positieve emoties – je vlakt als het ware af om jezelf pijnlijke herinneringen te besparen.

Gevoelens willen gevoeld worden

Na een aantal coachingsessies en EMDR lukte het Marieke eindelijk weer om emoties te voelen. Tijdens het traject kwam zij tot het inzicht dat de bevalling waarbij zij zich zo machteloos en eenzaam had gevoeld, gekoppeld was aan een eerdere ervaring uit haar leven. De bevalling was voor haar een trigger geweest waardoor gevoelens die altijd veilig in haar kluis lagen opgeborgen, naar buiten konden komen. Doordat dit zo lang was onderdrukt, werd zij letterlijk door haar lijf uitgeschakeld.

Gevoelens willen gevoeld worden, en als het emmertje vol is dan gaat het overstromen – wat zich kan uiten in verschillende psychische diagnoses. Na het coachingstraject voelde zij zich tien kilo lichter en kwamen emoties weer terug in haar leven, alsof er een deur naar haar hart en gevoel was opengegaan. Ze kon weer slapen, weer eten, en er kwam meer plezier in haar werk. Zelfs de hechting met haar oudste dochter herstelde zich.

Van falen naar balen

Als verloskundige valt het me keer op keer op dat veel vrouwen met een nare bevallingservaring vinden dat ze gefaald hebben. Maar hoe kunnen ze gefaald hebben als ze hun doel hebben bereikt? Hun kind is geboren, dat was toch het doel? Als de omstandigheden anders waren – een ongunstige ligging van de baby, een lichaam dat onvoldoende hormonen aanmaakte voor sterke weeën – dan is dat niet falen, maar balen. Eén letter maakt zoveel verschil in de beleving van kraamvrouwen.

Herken jij jezelf hierin?

Misschien herken jij jezelf in Marieke’s verhaal, of in de symptomen van PTSS na de bevalling: flashbacks of nachtmerries over de bevalling, het vermijden van gesprekken erover, niet kunnen ontspannen, concentratieproblemen, een kort lontje hebben.

Praten met familie en vrienden kan helend zijn, net als het opschrijven van je ervaring. Maar trauma wordt opgeslagen in het limbisch systeem waar gevoelens zich bevinden – alleen praten verwerkt die diepere gevoelens niet altijd.

Heb je klachten van een PTSS, of andere mentale klachten zoals depressie, angst of somberheid? Wacht dan niet te lang om hulp te zoeken. Een bevallingsverwerkingsspecialist kan je helpen om die ingrijpende ervaring te verwerken, zodat je levenslust weer kan terugkomen.