Jasmina Borgeld: “Herinneringen maken in de schaduw van kanker”

Mijn vader wilde al jaren nog één keer naar Dierentuin Emmen. Voor hem was dat een plek vol herinneringen, want toen mijn zusje en ik nog klein waren, hadden we daar een maandabonnement. Het was de dierentuin van onze jeugd. Toen mijn zusje goedkope kaartjes had gevonden voor een ledendag van de krant die mijn vader altijd las en papa zich op een dag wat beter voelde, grepen we onze kans. Samen in de auto, met papa in de rolstoel en Farah vrolijk huppelend naast hem.

Het werd een dag die ik nooit zal vergeten. Niet omdat alles vlekkeloos verliep, verre van zelfs, maar juist omdat we wisten dat dit misschien de laatste keer zou zijn dat we samen zoiets konden doen. Ik zie nog steeds hoe zijn ogen straalden toen Farah bij de olifanten begon te klappen, hoe hij zacht lachte toen ze haar handjes tegen het glas van het aquarium drukte. Voor even leek de kanker niet te bestaan. Voor even waren we gewoon weer een gezin op pad. En dat maakte het duwen van de rolstoel, het gesjouw met spullen en het constante letten op zijn conditie meer dan waard.

Verre reizen of grote uitstapjes zaten er niet meer in, maar dat hoefde ook niet. Alles werd bijzonder. Een weekendje Friesland, dicht bij huis, zonder grote plannen. Gewoon samen barbecueën, spelletjes doen, praten en lachen. En als papa moe werd, ging hij even liggen. Dat was genoeg. Het draaide niet meer om wat we deden, maar dat we samen waren. Zelfs Oud en Nieuw, dat we in alle eenvoud met elkaar vierden, voelde speciaal. Papa lag vroeg in bed, maar mijn moeder was niet alleen. En wij voelden ons weer even een gezin, ondanks alle ellende.

Het was hartverscheurend om te zien hoe mijn vader veranderde

Toch konden we niet ontkennen dat hij steeds verder achteruitging. Eerst waren er kleine dingen: een naam die hij vergat, een woord dat niet meer kwam. Maar het werden er steeds meer. In het begin dachten we dat de hersentumoren de boosdoener waren, maar later bleek dat ook de bestraling de gezonde hersencellen had aangetast. Binnen korte tijd gleed hij weg in een soort dementie.

Het was hartverscheurend om te zien hoe mijn vader veranderde. De man die ik mijn hele leven had gekend, die altijd sterk en dominant aanwezig was, kon ineens zijn woorden niet meer vinden. “Plakje thee” in plaats van een kopje, “dinges” als hij het echt niet meer wist. Hij werd boos, gefrustreerd, soms zelfs verdrietig omdat hij zich niet begrepen voelde. En wij stonden ernaast, machteloos. Je wilt hem helpen, maar je kunt niet meer doen dan er zijn.

Voor mijn moeder werd het met de dag zwaarder. Zij was niet alleen zijn vrouw, maar ook zijn mantelzorger, dag en nacht. Alles draaide om hem: wassen, aankleden, eten geven, medicijnen klaarleggen. Mijn vader is altijd een moeilijke eter geweest, maar nu werd het een dagelijks gevecht. Hij wilde vaak niet eten en mijn moeder bleef hem dan toch aansporen, omdat hij zelf zei dat hij nog wilde leven. En dus vocht zij mee. Soms tot hij boos werd, maar ze gaf niet op. Want als hij nog wilde, dan moest zij hem helpen om vast te houden aan dat leven.

Maar ik zag hoe dit haar uitputte. Hoe ze zichzelf helemaal wegcijferde, dag na dag. Ze had geen ruimte meer voor zichzelf, geen moment om adem te halen. Haar leven bestond uit zorgen, letterlijk en figuurlijk. Elke keer dat ik haar sprak, hoorde ik de onmacht in haar stem. Het brak mijn hart dat ik niet dichterbij woonde. Ik woon drie uur rijden verderop en kon niet elke dag bijspringen. Ik deed wat ik kon, maar het voelde altijd te weinig.

En dan was er mijn rol als moeder. Want terwijl ik dochter was, moest ik ook moeder zijn. Voor Farah. Voor mijn meisje dat nog zo klein was en niet begreep wat de ziekte met ons deed. Soms rende ze vrolijk naar haar nana zonder te snappen waarom hij zo moe was of waarom hij ineens boos werd. Soms vroeg ze waarom ik moest huilen. En vaak voelde ik me verscheurd, omdat mijn aandacht steeds verdeeld moest worden tussen mijn vader, die steeds meer zorg nodig had, en mijn dochter, die juist onbezorgd wilde spelen.

Het contrast was pijnlijk. Mijn vader wilde het liefst niks meer doen, hij wilde niet meer bewegen, want de energie was op. Maar zodra Farah hem aankeek met die ondeugende blik, stond hij op. Hij klom op zijn driewieler, gekregen via de WMO omdat hij niet meer stabiel genoeg was voor een gewone fiets, en zette haar achterop. Voor haar maakte hij een uitzondering. Voor haar trapte hij nog een rondje, ook al kostte het hem al zijn kracht. En ik? Ik liep erachteraan, omdat we hem niet meer alleen met haar op pad konden laten gaan.

Kanker sloopte ons gezin, maar die kleine stukjes liefde, die kleine rondjes op de driewieler, die lachjes en knuffels… dat waren de dingen die ons telkens weer op de been hielden

Die momenten waren zo dubbel. Enerzijds voelde ik trots en dankbaarheid, dat zij hem nog die laatste stukjes levensenergie kon geven. Anderzijds voelde ik pijn en verdriet, omdat ik wist dat hij het niet meer lang vol zou houden.

De rol van moeder en dochter liep voortdurend door elkaar. Ik wilde mijn vader bijstaan, maar ook Farah beschermen tegen het rauwe verdriet dat steeds dichterbij kwam. Ik wilde hem niet verliezen, maar ik wilde ook dat zij haar kindertijd kon beleven zonder de zwaarte die ons als volwassenen steeds harder raakte.

Er waren dagen dat ik ’s avonds in bed lag en het gevoel had dat ik tekortschoot. Tekort als dochter, tekort als moeder, tekort als vrouw. Alsof ik niemand volledig kon geven wat ze nodig hadden. Ik probeerde sterk te zijn, maar vaak kwam de onmacht in stille tranen naar buiten.

Toch gebeurde er iets bijzonders. Soms liet Farah ons allemaal vergeten hoe zwaar het was. Ze was nog te klein om zorgen te hebben, te onschuldig om de volle zwaarte te voelen. En juist daarom was zij voor ons allemaal een lichtpuntje. Voor mijn vader, voor mijn moeder, maar ook voor mij. Met haar lach en haar knuffels bracht ze iets terug wat wij kwijt dreigden te raken: “Hope”, haar tweede naam.

Kanker sloopte ons gezin, maar die kleine stukjes liefde, die kleine rondjes op de driewieler, die lachjes en knuffels… dat waren de dingen die ons telkens weer op de been hielden. En misschien is dat ook wat ik uiteindelijk leerde in die periode: dat je de zwaarte niet kunt wegnemen, hoe graag je ook zou willen. Je kunt alleen proberen de kleine momenten vast te houden die nog wel licht brengen. En soms is dat genoeg om door te gaan, dag na dag, stap voor stap.

Lees ook

Jasmina Borgeld: “Een nacht zonder Farah, een leven zonder jou…”

Lees ook

Jasmina Borgeld: “Dag lieve vlinder”

Mijn naam is Jasmina. Ik ben inmiddels moeder van twee prachtige kinderen. Maar deze kinderen kwamen er niet zomaar. Er is een tijd geweest waarin ik echt geloofde dat ik nooit moeder zou worden. Dat mijn grootste wens altijd een gemis zou blijven. Ik heb geleefd met die gedachte, gehuild om die gedachte, gevochten tegen die gedachte.

Daarom deel ik dit. Niet omdat het makkelijk is, maar omdat het nodig is. Omdat één op de zes stellen te maken krijgt met vruchtbaarheidsproblemen. Omdat ik één van die zes was. En omdat ik wil dat jij die dit leest en die zich nu misschien zo alleen voelt in dit gevecht, weet dat je niet alleen bent.

Ik zie je. Ik voel met je mee. En ik hoop dat je, hoe jouw pad ook loopt, je eigen kracht blijft vinden in de liefde waarmee je deze strijd voert. Ik neem je dus in mijn columns mee in het fertiliteitstraject, maar ook in het ziekbed van mijn vader, die ik verloren heb aan kanker.

Je kunt me volgen op Instagram voor eerlijke verhalen over moederschap, kwetsbaarheid en het leven zoals het echt is. Maar ik begrijp ook dat als je midden in deze crisis zit, je er wellicht nog niet aan toe bent.

Liefs,
Jasmina