Een fietshelm; is het echt nodig?

Dagboek van de Spoedzusters – de fietshelm

We zien het gelukkig steeds vaker; ouders die voor een fietshelm kiezen voor hun kind. Zowel bij de kinderen die achterop (of voorop) de fiets zitten, en natuurlijk bij de kinderen zelf fietsen. Maar is het echt nodig? 

Een aantal weken geleden kwamen de ambulancemedewerkers een 7 jarige meisje brengen, die uit een elektrische bakfiets ‘gelanceerd’ was. Vader was een stukje met het wiel het gras ingereden, raakte de macht over het stuur kwijt en kwam hard tegen een lantaarnpaal aan. Omdat de bakfiets elektrisch was, ging dit met een forse snelheid. Het meisje zat niet vast in de gordel en had geen helm op. Ze is met hoge snelheid uit de bakfiets gelanceerd en tegen de straatstenen gekomen met haar hoofd – ze was even buiten bewustzijn en er liep bloed/vocht uit het oor. Toen de ambulance arriveerde was ze gelukkig weer bij kennis en is ze naar ons ziekenhuis vervoerd. Onderweg reageerde het meisje echter steeds minder goed op aanspreken – en toen ze bij ons aankwam was er amper contact met haar te krijgen. De CT-scan liet een forse bloeding in het hoofd zien en ze was steeds minder bij bewustzijn omdat de hoeveelheid bloed op haar hersenen drukte – en zo voor afsluitingen zorgde. Uiteindelijk is het meisje met spoed geholpen om de druk in haar hoofd te verlichten (dit wordt gedaan met strategisch geplaatste boorgaatjes) en nu – na een aantal weken – gaat het gelukkig weer goed met haar. 

Of het jongetje van net 9 jaar, die ineens achterop de fatbike thuis werd afgeleverd door iemand die hem van zijn fiets had zien vallen (en met zijn hoofd tegen de stoep zag komen). Hij ging voor de 3e keer alleen op de fiets naar school – zonder helm. Thuis begon hij vreemd gedrag te vertonen, er zaten 2 grote bulten op zijn hoofd en hij had forse hoofdpijn. Toen de jongen ook begon te braken hebben ouders contact gezocht met de huisartsenpost en is hij op de Spoedeisende hulp terecht gekomen. Later bleek dat ook hij een bloeding in zijn hoofd had, t.g.v. de val. 

Per jaar overlijden in Nederland 31 kinderen na een fietsongeval: een schoolklas vol! Meer dan 700 kinderen lopen ernstig hoofd/hersenletsel op door een ongeluk met de fiets. Een fietsend kind dat bij een ongeluk geschept wordt of ergens tegenaan rijdt, landt bijna altijd op zijn hoofd. Nu is het in Nederland niet verplicht of gebruikelijk om kinderen een fietshelm op te zetten in het verkeer.

Wij zijn een groot voorstander van de fietshelm. Voor iedereen, maar zeker voor kinderen. Wat ons betreft kunnen ouders daar niet vroeg genoeg mee beginnen. Ook als kinderen nog bij hun ouders op de fiets zitten, zouden ze een helm op moeten. Vooral nu met de populariteit van de elektrische fietsen, welke gemiddeld 25km/per uur rijden – iedereen kan zich voorstellen dat een klap op het hoofd, met deze snelheid, enorm gevaarlijk is. In het ziekenhuis zien we dagelijks de gevolgen van het ontbreken van een fietshelm. En die zijn indrukwekkend, want hersenweefsel geneest nooit meer. In het ergste geval komt een kind te overlijden. Een fietshelm kan dit voorkomen.

In 2023 waren er 48.700 fiets ongeluk slachtoffers. Het totaal aantal fietsers met ernstig hoofdhersenletsel was in 2023 zelfs 12.500. Hiervan is 20% 55 jaar of ouder. De fietshelm verkleint het risico op ernstig hoofdhersenletsel voor alle fietsers tot zelfs 65% en kan bij een ongeval de ernst van het letsel aanzienlijk beperken.

Bij een val of ongeval beschermt een helm het hoofd via de energie-absorberende schuimlaag die in de helm zit. Die laag wordt ingedrukt en vermindert de impact van de val of botsing op de hersenen. Deze schuimlaag vormt een geheel met de gladde, harde buitenkant van de helm. Doordat de buitenkant glad is heeft de helm weinig weerstand met de ondergrond en kan hij glijden, om zo nekletsel te voorkomen. Doordat de buitenkant ook hard is, wordt de klap van de val verdeeld over een groter oppervlak en kunnen er geen scherpe voorwerpen binnendringen. Aan de binnenkant van de helm zitten kleine kussentjes, die het dragen comfortabel maken. De bandjes onder de kin houden de helm op het hoofd bij een val. 

In onze Spoedzuster trainingen vertellen wij duidelijk waarop je moet letten als er iemand (kind & volwassene) op het hoofd is gevallen – vreemd gedrag, spugen & misselijkheid en gevoeligheid voor licht zijn alarmsymptomen.
Als je naar de Spoedeisende hulp komt willen wij graag weten hoe het ongeval is gebeurd – val van fiets (welke ondergrond, snelheid en had de patiënt een helm op?) of een val van speeltoestel (hoe hoog, welke ondergrond?) – maak of laat een foto maken van het plaats ongeval; hieruit kunnen wij een heleboel informatie verkrijgen. 

Ernstig hoofdhersenletsel kan leiden tot ernstige en levenslang blijvende gevolgen, zoals psychomotorische problemen, epilepsie, leer-, prestatie-, en concentratiestoornissen of karakterveranderingen. Dus fietshelm op, gewoon doen.