Koorts – ingrijpen, of afwachten?

Bij de tweejarige jongen die een paar weken geleden bij ons (via de huisarts) binnenkwam, hadden wij graag gezien dat de ouders eerder aan de bel hadden getrokken. Het kindje was totaal versuft en reageerde niet eens meer op het prikken van een infuus. Het bleek dat hij al een aantal dagen niet genoeg had gedronken (en gegeten, maar dat is vaak niet zo’n groot probleem; vocht wel). De ouders hadden elkaar afgewisseld in verband met werk en waren niet goed op de hoogte van de vochtinname van hun zoon. Die middag kregen ze hun zoontje niet goed meer wakker uit zijn middagslaapje en hebben ze de huisarts gebeld voor overleg. Het jongetje deed zijn ogen nog wel open, maar gaf verder weinig reactie.

De huisarts heeft het kindje gezien en de ouders met eigen vervoer richting de spoedeisende hulp gestuurd. Bij ons gingen alle alarmbellen af – vooral bij het prikken van een infuus: een kindje reageert hier meestal wel op. Het kindje bleek fors uitgedroogd te zijn en is uiteindelijk op de kinder-IC in een academisch ziekenhuis opgenomen.

Wat had beter kunnen gaan? Tsja, wat je niet weet, kun je niets aan doen – dus geen enkel slecht woord over de ouders. Maar in de ideale situatie was dit natuurlijk anders gegaan. Mocht je kindje met koorts één van de onderstaande symptomen laten zien: bel voor overleg met de huisarts.

– Het kind reageert minder of niet als je iets zegt, is niet makkelijk wakker te krijgen of kreunt.
– Als het kind blijft huilen en niet te troosten is, kun je ook altijd bellen voor overleg.
– Je kind is benauwd of ademt anders, bijvoorbeeld sneller of piepend. Of je kind ademt hoorbaar en kwijlt daarbij, of ademt soms even niet.
– Je kind heeft minder kleur in het gezicht en/of blauwe lippen.
– Als je kind rode vlekjes in het oog of donkere vlekjes op de huid heeft. Als je erop drukt, blijft de kleur net zo rood of net zo donker (druk met een helder glas erop: dan zie je of de vlekken verdwijnen bij het drukken).
– Je kind wordt in korte tijd steeds zieker en/of je kind is anders ziek dan je gewend bent.
– Meerdere keren per uur overgeven en het houdt maar niet op – met of zonder diarree.
– Je kind drinkt veel minder dan normaal: minder dan de helft. En daarna plast je kind een halve dag niet. Bij baby’s: een halve dag geen natte luier.
– Je kind schokt ineens met armen en benen. Dit is een koortsstuip.
– Als je kind een dikke arm, been of gewricht heeft en daar duidelijk last van heeft.
– Je kind gebruikt een arm of been niet; je kind kan bijvoorbeeld niet op het been staan.
– Mocht je je erge zorgen maken, kun je ook altijd bellen voor overleg.
– Je kind is jonger dan drie maanden en de koorts komt niet door een prik.

Meet de temperatuur met een thermometer in de anus (poepgaatje); dit is het meest betrouwbaar.

Een oor-thermometer is makkelijk, maar minder betrouwbaar. Bij kinderen jonger dan drie maanden is een oor-thermometer niet geschikt: de ingang van het oor is nog te klein om goed te kunnen meten.

De lichaamstemperatuur is in de avond altijd iets hoger dan in de ochtend. Dat is normaal, ook bij kinderen met koorts.

Bij een ontsteking kan de temperatuur wel 40 of 41 graden worden, bijvoorbeeld door een virus of bacterie. Dat is niet gevaarlijk. Koorts is niet schadelijk voor het lichaam of de hersenen. De temperatuur komt bijna nooit boven de 41 graden. Hoe hoog de koorts is, zegt niet veel over hoe erg de ziekte is. Mocht dit wel zo zijn, bel dan voor overleg.

Koorts kan een paar dagen duren. Hoelang de koorts duurt, zegt niet veel over hoe erg de ziekte is. Als het lichaam de ontsteking heeft opgeruimd, gaat de temperatuur weer omlaag.

Heeft je kind vijf dagen of langer koorts? Bel dan ook de huisarts voor advies.

Koorts is een normale reactie van het lichaam bij een ontsteking door een virus of bacterie. Bij koorts is het lichaam namelijk warmer, en bij een hogere temperatuur kan het lichaam virussen en bacteriën beter kapotmaken. Meestal is de ontsteking niet erg en gaat het vanzelf over.

Dit kun je zelf doen als je kind koorts heeft:

– Geef je kind extra te drinken, of een waterijsje. Door koorts en zweten verliest je kind meer vocht dan anders. Eten is minder belangrijk; dwing je kind niet om te eten.
– Zorg dat je kind genoeg rust krijgt. In bed blijven hoeft niet – je kind mag ook naar buiten.
– Het lichaam moet de warmte kwijt kunnen. Geef daarom dunne kleding die los om het lichaam zit. In bed is een lakentje vaak genoeg. Als je kind het koud heeft, geef dan weer een deken erbij. Afkoelen met koud water of een natte doek helpt niet tegen de koorts; veel kinderen vinden het ook niet prettig.
– Zorg dat er een ouder of andere volwassene thuis is die regelmatig kijkt hoe het met het kind gaat.
– Let op andere signalen. In deze situaties is je kind waarschijnlijk niet erg ziek:

• Je kind speelt, lacht, kijkt en reageert zoals je gewend bent.
• Je kind ademt rustig en regelmatig.
• Je kind heeft een gezonde kleur.
• Je kind drinkt en plast zoals altijd.

Soms wordt een kind met koorts in korte tijd toch zieker. Dan is het belangrijk dat iemand dat merkt. Blijf daarom ook letten op andere klachten bij je kind. Zo merk je snel of je kind toch zieker wordt.

Ouders willen vaak medicijnen geven om de koorts te verlagen. Dat is niet nodig: koorts is niet erg. Medicijnen helpen ook niet om de kans op een koortsstuip kleiner te maken.

In deze situaties kun je wél een pijnstiller geven:
– Je kind voelt zich erg ziek.
– Je kind heeft pijn.
– Je kind drinkt slecht.

Als je een pijnstiller wilt geven, geef dan paracetamol. Medicijnen tegen ontstekingen zijn meestal niet nodig (zoals antibiotica). Koorts komt vaak door een virus, en deze medicijnen werken niet tegen virussen.

Koorts kan een paar dagen duren:
– Op de vierde dag heeft twee van de vier kinderen nog koorts.
– Op de zevende dag heeft één van de vier kinderen nog koorts.

Hoelang de koorts duurt, zegt niet veel over hoe erg je kind ziek is. Meestal gaat het vanzelf over.