Wat moet ik doen als mijn tiener niet naar school wil gaan?

Waarom wil mijn tiener niet naar school?

Niet willen gaan naar school is zelden het echte probleem. Het is meestal een signaal dat er iets anders aan de hand is. Door nieuwsgierig te blijven (in plaats van direct te oordelen), ontdek je sneller wat er speelt.

Mogelijke oorzaken:

• Schoolstress of prestatiedruk
• Sociale problemen zoals pesten, ruzie of buitensluiting
• Mentale klachten, zoals angst, depressie of overprikkeling
• Gebrek aan motivatie of interesse in het onderwijs
• Vermoeidheid of slaapproblemen
• Faalangst of perfectionisme

Soms speelt er één ding, soms een combinatie. En nee: het is niet altijd meteen ernstig, maar het verdient wel aandacht.

Wat zijn de risico’s van schoolweigering?

Af en toe een dagje ‘geen zin’ is normaal. Maar als je kind structureel thuisblijft of dagelijks strijd levert, ontstaat er meer. Allereerst loopt je kind natuurlijk achterstanden op op school. Maar daarnaast is er kans op sociale isolatie, verliest je kind ritme en structuur en kan je kind minder zelfvertrouwen krijgen. Er is dan kans op groeiende faalangst. Tot slot kan het structureel thuisblijven van je kind leiden tot spanningen in het gezin. Hoe langer school vermeden wordt, hoe moeilijker de drempel terug wordt. Daarom is het belangrijk om vroeg in te grijpen — zacht, maar duidelijk.

Wat kun jij als ouder doen?

1. Blijf in gesprek zonder te pushen

Ook al roept alles in je “je moet gewoon gaan!”, probeer eerst te luisteren. Vraag oprecht waarom hij of zij niet naar school wilt gaan vandaag. Een vraag die je kan stellen is bijvoorbeeld: “Wat voel je als je aan school denkt?” of “Is er iets wat ik nog niet weet?”.

2. Erken het gevoel, niet het gedrag

Zeg niet: “Je stelt je aan.”
Maar liever: “Ik zie dat het je zwaar valt. Vertel me waar je tegenop ziet”. Zo geef je erkenning zonder het gedrag goed te keuren.

3. Breng overzicht en structuur terug

Veel pubers haken af door chaos of overweldiging. Help met:

• Een planning per dag of week
• Taken opdelen in kleine stappen
• Vaste rust- en opstaantijden
• Voorbereiden op de volgende schooldag

Maak het behapbaar. “Je hoeft niet álles vandaag, alleen even dit vak afronden.”

4. Betrek school op tijd

Wacht niet te lang met contact opnemen. De mentor, zorgcoördinator of schoolmaatschappelijk werker kan vaak meekijken naar sociale of leerproblemen en tijdelijk een aangepast programma voorstellen. Ook kan er ondersteuning worden geboden vanuit leerlingenbegeleiding. Samen sta je sterker dan alleen.

5. Kijk eerlijk naar mentale gezondheid

Let op signalen zoals aanhoudende vermoeidheid, slaapproblemen, terugtrekgedrag, stemmingswisselingen of overmatig piekeren. Twijfel je? Schakel de huisarts in of bel met een jeugdpsycholoog. Vroeg erbij is beter dan wachten.

6. Laat kleine successen tellen

Ging je kind vandaag wél een uur naar school? Wél contact met een docent gehad? Wél de laptop opengeklapt?

Vier dat door te vertellen dat je het fijn vind dat je kind het vandaag geprobeerd heeft. Je kan ook vragen: “Hoe voelde het om daar weer even te zijn?” Zo groeit het vertrouwen stap voor stap.

Wat als je kind écht niet gaat?

Soms kom je als ouder in een situatie waarin je kind structureel weigert, ondanks alle gesprekken en hulp. Dat heet ook wel schoolweigering of schoolangst. Dit vraagt om een aanpak in samenwerking met school, huisarts en soms jeugdhulpverlening. Blijf kalm en liefdevol grenzen stellen: “Je hoeft niet naar school, maar het is geen vrije dag.” Of zeg: “We gaan samen op zoek naar een oplossing, maar stoppen met school is geen optie.”

Wat je beter niet doet (ook al is het begrijpelijk)

• Dreigen met straf of consequenties
• Beschuldigen of vergelijken (“Anderen gaan toch ook gewoon?”)
• Wegwuiven (“Je moet gewoon even doorzetten”)
• Alles voor je kind oplossen

Onthoud: je hoeft het niet perfect te doen, als je maar in verbinding blijft.

Tot slot: vertrouwen geven is ook grenzen bieden

Als je tiener niet naar school wil, voel je je soms machteloos. Maar juist jij kunt het verschil maken. Door te luisteren, te begeleiden en — waar nodig — hulp in te schakelen. Niet door het probleem op te lossen, maar door je kind te laten merken: je staat er niet alleen voor.

Want leren omgaan met tegenslag, stress en verwachtingen hoort bij het groeien naar volwassenheid. En hoe lastig ook — dát is precies waar jij als ouder in mag ondersteunen.

Veelgestelde vragen

1. Wanneer is ‘niet naar school willen’ een serieus signaal?
Als het gedrag meerdere dagen of weken aanhoudt, of als je tiener klachten ervaart zoals angst, vermijding of somberheid, is het belangrijk om actie te ondernemen en het gesprek aan te gaan.

2. Wat als mijn puber zegt dat school saai of nutteloos is?
Probeer te achterhalen wat daarachter zit. Is het gebrek aan uitdaging, motivatie of zijn er andere zorgen? Laat je kind meedenken over alternatieven, ondersteuning of een ander leerpad.

3. Kan ik mijn tiener dwingen om naar school te gaan?
Wettelijk gezien wel, maar forceren werkt vaak averechts. Zoek liever de samenwerking met school en hulpverleners om de oorzaak van het verzuim aan te pakken.

WAT ZEGT DE EXPERT?

Cerès Reek

Expert Blogger | Levenmetpubers

”Adem in. Luister. Er zit áltijd iets onder – stress, overprikkeling, onzekerheid. Tip: maak er geen strijd van. Zoek samen naar een oplossing, en betrek school erbij. Je hoeft dit niet alleen te doen.”