Hoe kan ik mijn tiener motiveren om te studeren?

Waarom is studiemotivatie bij tieners zo lastig?

Tieners maken een enorme ontwikkeling door — cognitief, emotioneel en sociaal. Het brein is volop in de verbouwing, vooral het deel dat gaat over plannen, prioriteiten stellen en zelfdiscipline. Combineer dat met sociale druk, afleidingen en hormoonschommelingen en het is niet zo gek dat school niet altijd bovenaan het lijstje staat. Daarbij is motivatie geen constante factor. Die wisselt per vak, per periode, per dag. En dat is oké.

Extrinsieke vs. intrinsieke motivatie

Er zijn twee soorten motivatie: Extrinsieke motivatie: studeren om een beloning te krijgen of straf te vermijden (bijv. “Als ik een voldoende haal, krijg ik mijn telefoon terug”) en intrinsieke motivatie: studeren omdat je iets écht wilt leren of omdat je het belangrijk vindt. Voor veel tieners komt de motivatie in eerste instantie van buitenaf. En dat is niet erg, zolang je die geleidelijk helpt verschuiven naar binnenuit.

De voordelen van goede motivatie

• Beter studeren = betere resultaten
• Meer zelfvertrouwen (“Ik kan dit!”)
• Minder stress en uitstelgedrag
• Meer plezier en betrokkenheid bij school
• Beter leerproces op de lange termijn

Een gemotiveerde tiener hoeft niet altijd boven het boek te hangen — maar heeft wél grip op wat er moet gebeuren.

Hoe motiveer je jouw tiener om te studeren?

1. Laat los dat het ‘moet’ en zoek naar het ‘waarom’

Tieners reageren vaak allergisch op het woord “moeten”. Ga samen op zoek naar de betekenis achter het studeren. Vraag bijvoorbeeld wat je tiener later wil gaan doen en waarom bepaalde vakken daar handig voor zijn. Of vraag: “Hoe voelt het als je een toets goed maakt?”. Maak de link tussen school en toekomst — zonder het te groot te maken.

2. Bied autonomie binnen duidelijke kaders

Tieners willen zelf beslissen. Geef ze daarin ruimte. Laat ze zelf kiezen wanneer ze gaan studeren, maar dan wel binnen de grenzen. Geef ze opties: “Wil je nu of na het eten beginnen?”. Laat ze hun eigen planning maken en help als het spaak loopt. Zodra ze het gevoel hebben dat ze zelf de controle hebben, neemt de motivatie vaak toe.

3. Zorg voor een fijne studeeromgeving

Een rustige, overzichtelijke plek helpt bij de concentratie. Denk aan een opgeruimd bureau, geen afleiding van de telefoon, een goede verlichting, frisse lucht en eventueel rustige muziek. Soms werkt een andere plek (bibliotheek, studeercafé) ook goed — ontdek wat past bij jouw tiener.

4. Gebruik beloning als opstapje, niet als einddoel

Een beloningssysteem kan helpen om de eerste stap te zetten, zoals een pauze na 25 minuten studeren of extra schermtijd na een afgetekende to-do-lijst. Ga samen iets leuks doen na een drukke toetsweek. Maar: leg de nadruk op het proces, niet alleen op het resultaat. Complimenteer de inzet, niet alleen het cijfer.

5. Help bij plannen (maar neem het niet over)

Veel tieners hebben geen idee hoe ze moeten plannen. Help ze op weg door samen een weekschema te maken en grote taken te verdelen in kleine stappen. Gebruik kleuren op post-its om het overzichtelijk te maken en werk met deadlines vóór de échte deadline. Als ze merken dat plannen werkt, groeit hun motivatie vanzelf.

6. Erken hun gevoelens — ook de negatieve

“School is saai”, “ik snap er niks van” of “dit lukt nooit” zijn geen aanval op jou, maar een uiting van frustratie. Zeg bijvoorbeeld:

“Ik snap dat het lastig is, wil je dat ik even meekijk?”

Door empathie te tonen, voelen tieners zich gehoord — en zijn ze eerder bereid iets te doen met jouw steun.

7. Geef vertrouwen, ook als het (even) niet lukt

Faalangst en perfectionisme zijn vaak onzichtbare remmen. Laat je kind merken dat het oké is om fouten te maken. Focus op groei, zeg dat je tiener het niet meteen hoeft te kunnen. Of vraag wat de vorige keer goed werkte. Evalueer op het proces: “Wat wil je de volgende keer ander proberen?”

Wanneer is extra hulp nodig?

Merk je dat je tiener structureel worstelt, ondanks jouw steun? Dan kan het verstandig zijn om externe hulp te overwegen:

• Bijles of huiswerkbegeleiding
• Een mentor of studiecoach
• Gesprek met school, bijv. met de mentor of zorgcoördinator
• Coaching bij faalangst of motivatieproblemen

Hoe eerder je erbij bent, hoe kleiner de achterstand of frustratie wordt.

Tot slot: motivatie groeit met vertrouwen en verbinding

Motiveren is geen kwestie van harder duwen, maar van slimmer begeleiden. Jij kent je kind als geen ander — en jouw steun is belangrijker dan je soms denkt.

Blijf het gesprek aangaan, geef ruimte én structuur, en vier elke stap vooruit. Ook al lijkt het soms langzaam te gaan, je legt samen de basis voor een sterke, zelfstandige leerling — en volwassene.

Veelgestelde vragen

1. Wat als mijn tiener alles uitstelt tot het laatste moment?
Help je kind taken op te splitsen in kleine blokjes en gebruik bijvoorbeeld de Pomodoro-techniek. Maak samen een overzicht met deadlines en begin eerder met kleine stukjes leren.

2. Hoe voorkom ik dat ik elke dag moet controleren of hij studeert?
Werk met een gezamenlijke weekplanning en spreek vaste ‘check-in’ momenten af. Zo geef je verantwoordelijkheid én blijf je betrokken, zonder te micromanagen.

3. Wat als mijn tiener zegt dat hij geen zin heeft in school?
Probeer te achterhalen waarom: is het verveling, onbegrip of druk? Toon begrip, leg uit waarom het belangrijk is en zoek samen naar wat wél motiveert.

WAT ZEGT DE EXPERT?

Cerès Reek

Expert Blogger | Levenmetpubers

”Beloon kleine stappen – en nee, dat hoeft geen nieuwe iPhone te zijn. Denk eerder: ‘Als je dit hoofdstuk af hebt, bak ik je lievelingsbrownies.’ Of: ’20 minuten focussen = 10 minuten TikTok-dansen met je moeder’ (oké, dat laatste kan averechts werken). Tip: laat ze hun eigen doelen formuleren.”