tiener meisje die aan het lachen is

Beeld: Canva

Hoe kan ik mijn tiener helpen om verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar daden?

Author Picture

Doet jouw tiener alsof niks zijn schuld is? Of schuift hij of zij fouten af op “de ander” of “de omstandigheden”? Dan ben je niet de enige. Veel ouders van tieners worstelen met het aanleren van verantwoordelijkheidsgevoel. Want hoe leer je je kind dat daden gevolgen hebben — zonder dat je elke fout moet oplossen of eindeloos moet preken?

WAT ZEGGEN MOEDERS?

Chiara

“Mijn zoon van 13 was een kei in het afschuiven van alles op zijn broertje. We zijn gaan oefenen met hem zelf oplossingen laten bedenken als er iets misging. Sindsdien pakt hij zijn verantwoordelijkheid veel sneller op.”

NatalieH23

“Toen mijn dochter per ongeluk iets brak op school en het stilhield, hebben we samen een brief geschreven aan de conciërge. Ze vond het spannend, maar was uiteindelijk trots op zichzelf. Nu durft ze eerder haar fouten toe te geven.”

Sabrina

“Onze puberdochter dacht eerst dat sorry zeggen zwakte was. Door te laten zien hoe ik zelf verantwoordelijkheid neem voor dingen, is dat veranderd. Ze snapt nu dat het juist krachtig is om je fouten te erkennen.”

Lees verder onder de advertentie

Waarom is verantwoordelijkheid nemen zo belangrijk?

Tieners zitten in een fase waarin ze hun identiteit ontwikkelen. Ze willen zelfstandigheid, maar hebben nog niet altijd de vaardigheden (of het overzicht) om goed met die vrijheid om te gaan.

Verantwoordelijkheid nemen betekent:

  • Begrijpen dat je keuzes gevolgen hebben
  • Eerlijk zijn over je fouten (zonder jezelf af te branden)
  • Bereid zijn om iets recht te zetten
  • Zelf reflecteren en leren
  • Niet alles buiten jezelf zoeken

En dát is precies wat je kind nodig heeft — nu en later.

De voordelen van verantwoordelijkheid nemen

Als je kind leert om verantwoordelijkheid te dragen, dan levert dat veel op:

  • Meer zelfvertrouwen: “Ik kan fouten maken én herstellen.”
  • Betere zelfkennis en reflectievaardigheden
  • Meer inzet op school en in taken
  • Sterkere relaties met anderen (vrienden, familie, leraren)
  • Minder herhaling van ‘domme’ fouten

Kortom: het gaat niet om perfectie, maar om groei.

Volgens mama’s

Praat mee over dit onderwerp in de groep TIENERS STUDIE & WERK in onze community!

Waarom vinden pubers dit zo lastig?

Verantwoordelijkheid nemen vraagt om inzicht, zelfbeheersing én het vermogen om jezelf in een ander te verplaatsen. En laat dat nou nét het deel zijn van het puberbrein (de prefrontale cortex) dat nog volop in ontwikkeling is.

Daarnaast spelen deze dingen mee:

  • Angst voor straf of teleurstelling
  • Schaamte of schuldgevoel
  • Drang om zichzelf te verdedigen (“Ik deed het niet expres!”)
  • Gebrek aan overzicht: ze weten soms echt niet wat de gevolgen zijn
  • Invloed van groepsdruk of sociale media

Het is dus niet per se onwil — het is onkunde, die je samen kunt ontwikkelen.

Praktische tips om je tiener te helpen verantwoordelijkheid te nemen

1. Spreek duidelijke verwachtingen uit

Wees helder over wat jij belangrijk vindt, zonder dreigend te zijn. Bijvoorbeeld: “Als je iets stukmaakt, verwacht ik dat je het meldt” of “Als je een afspraak mist, bel je zélf om het goed te maken”. Maak van tevoren afspraken, zodat het geen verrassing is als je ze aanspreekt.

2. Laat de natuurlijke gevolgen volgen

Niet alles hoeft bestraft te worden. Soms is het beter om je kind de logische gevolgen van gedrag te laten ervaren. Als je tiener bijvoorbeeld zijn/haar huiswerk niet maakt, betekent dat minder goede cijfers. Als hij boodschappen vergeet te doen betekent dat dat zijn of haar favoriete snack ook niet in huis is. En wanneer je tiener te laat naar bed gaat, betekent dat dat hij of zij de volgende dag moe is. Laat het geen ‘ik zei het toch’ moment zijn, maar bied steun bij het leren van de les.

3. Wees een voorbeeld in het nemen van verantwoordelijkheid

Kinderen leren het meest van jouw gedrag. Geef zelf het goede voorbeeld. Bijvoorbeeld “Ik ben vergeten dat we zouden afspreken, dat was niet netjes van mij.” of “Ik was ongeduldig gisteren, sorry daarvoor.” Zo laat je zien dat fouten maken oké is — als je er maar iets mee doet.

4. Stel open vragen in plaats van beschuldigingen

Vermijd directe verwijten. Stel liever vragen die aanzetten tot nadenken:

  • “Wat had je anders kunnen doen?”
  • “Wat denk je dat er nu nodig is om het goed te maken?”
  • “Hoe zou jij reageren als iemand dit bij jou deed?”

Zo help je je tiener reflecteren, zónder dat hij of zij meteen in de verdediging schiet.

5. Beloon eerlijkheid en herstelgedrag

Is je kind eerlijk over een fout of komt hij of zij zelf met een oplossing? Geef dan positieve feedback! Zeg bijvoorbeeld “Ik vind het knap dat je dit eerlijk vertelt.” of “Goed dat je zelf aangeeft hoe je het wilt oplossen.” Zo versterk je dat verantwoordelijkheid nemen iets positiefs is, geen straf.

6. Geef ruimte om fouten te maken

Verantwoordelijkheid leer je door te proberen, te struikelen en weer op te staan. Laat je kind dus zelf keuzes maken, ook als jij denkt dat het niet handig is — zolang het veilig blijft.

Bied ruimte én vang op zonder oordeel als het misgaat. Dat is groei.

Wat als je kind blijft ontkennen of afschuiven?

Sommige pubers zijn meesters in vermijden, ontkennen of anderen de schuld geven. Blijf rustig en consistent:

  • Herhaal rustig de feiten
  • Vermijd discussie over de schuldvraag
  • Focus op het herstel: “Wat ga je nu doen?”

En als het écht vastloopt: neem afstand, probeer het later opnieuw. Soms heeft je tiener tijd nodig om iets te laten bezinken.

Tot slot: verantwoordelijkheid groeit in vertrouwen

Jouw rol als ouder is niet om elk probleem op te lossen of elke misstap te voorkomen. Jouw rol is om je kind te begeleiden in het leren denken, voelen en kiezen.

En dat begint bij vertrouwen: vertrouwen dat je tiener kán leren — en dat fouten geen eindpunt zijn, maar juist de weg naar groei.

Wees beschikbaar, liefdevol en eerlijk. En weet: je doet het goed.

Veelgestelde vragen

1. Wat als mijn puber blijft ontkennen dat hij iets fout heeft gedaan?
Blijf kalm, benoem de feiten en vermijd de schuldvraag. Richt je op het vervolg: “Wat zou jij kunnen doen om het goed te maken?”

2. Hoe leer ik mijn tiener verantwoordelijkheid zonder streng of controlerend over te komen?
Door open te communiceren, duidelijke verwachtingen te stellen en ruimte te geven om zelf keuzes te maken. Focus op herstel in plaats van straf.

3. Kan verantwoordelijkheid nemen geleerd worden als het kind dat nog niet uit zichzelf doet?
Zeker. Het is een vaardigheid die je ontwikkelt door oefening, fouten maken en positieve feedback. Geef je kind de tijd én het vertrouwen om te groeien.

WAT ZEGT DE EXPERT?

Cerès Reek

Expert Blogger | Levenmetpubers

”Laat ze de gevolgen voelen, zonder donderpreek. ‘Je bent je sporttas vergeten? Oef. Hoe ga je dat volgende keer anders aanpakken?’ Tip: wees meer coach dan politieagent. En benoem het als ze iets goed doen.”

Lees verder onder de advertentie

Meer Vragen over…

Bekijk alles

tiener meisje die aan het lachen is
100 vragen over

Wat moet ik doen als mijn tiener niet naar school wil gaan?

tiener meisje die aan het lachen is
100 vragen over

Hoe kan ik mijn tiener helpen om gezonde gewoonten te ontwikkelen?

OOK INTERESSANT

Bekijk alles

Tiener

Hoe kan ik mijn tiener helpen om gezonde vriendschappen te onderhouden? 

kleuter
100 vragen over

Hoe kan ik mijn kleuter aanmoedigen om nieuwe voedingsmiddelen te proberen?