Wanneer kan ik beginnen met het trainen van mijn peuter om zichzelf in slaap te krijgen?

Waarom willen we dat peuters zelf leren slapen?

Peuters die zelfstandig in slaap kunnen vallen, slapen vaak beter en worden ’s nachts minder vaak wakker. En dat betekent: meer rust voor henzelf én voor jou als ouder.

Zelfstandig in slaap vallen betekent niet dat je kind geen behoefte meer heeft aan nabijheid. Het betekent dat je kind leert dat het zélf kan ontspannen, veilig is in zijn eigen bed en niet elke keer hulp nodig heeft bij het inslapen. En dat is een vaardigheid voor het leven.

Wanneer kun je beginnen met slaaptraining bij een peuter?

De meeste peuters zijn tussen de 2 en 3 jaar goed in staat om te leren zelfstandig in slaap te vallen. Eerder kan ook — bijvoorbeeld als je kind altijd al goed sliep, maar ineens wat hulp nodig heeft. Later kan óók — elk kind ontwikkelt zich in zijn eigen tempo.

Wat wél belangrijk is, is dat je kind overdag in een redelijk stabiel ritme zit en bijvoorbeeld niet ziek is. Daarnaast moet je kind zich veilig en geborgen voelen in bed. Merk je dat dat nog niet het geval is? Probeer dit probleem dan eerst op te lossen. Je peuter moet goed kunnen communiceren, dan wel met woordjes of gebaren. Zo weet je peuter wat er gaat gebeuren tijdens de bedtijd.

Kortom: zodra jij het idee hebt dat je kind er klaar voor is én jij er de rust voor hebt, is het een goed moment.

Waarom is zelf leren slapen vaak een uitdaging?

Zelf leren slapen is een grote stap voor een peuter. Niet alleen omdat slapen zelf lastig kan zijn, maar ook omdat deze leeftijd bol staat van:

• Verlatingsangst
• Een groeiend besef van ‘ik wil zélf bepalen’
• Veel indrukken die verwerkt moeten worden
• Nachtelijke angsten of dromen
• Testen van grenzen (en die horen erbij!)

Als je weet waar je kind mee worstelt, kun je daar beter op inspelen met de juiste aanpak.

Voordelen van slaaptraining bij peuters

• Meer onafhankelijkheid voor je kind
• Betere slaapkwaliteit (minder wakker worden)
• Minder slaapassociaties (zoals in slaap vallen met papa/mama ernaast)
• Meer avondrust voor ouders
• Een kind dat leert op zichzelf te vertrouwen

Welke aanpak werkt het beste bij peuters?

Er zijn meerdere manieren om je peuter te trainen om zelf in slaap te vallen — altijd liefdevol en afgestemd op wat past bij jou en je kind.

1. De geleidelijke aanpak (stoel-methode)

Je blijft in de kamer, maar bouwt je nabijheid af. Elke paar dagen schuif je iets verder van het bed, tot je uiteindelijk buiten de kamer zit. Dit geeft je kind vertrouwen en jij blijft in de buurt.

2. Terug-naar-bed methode

Komt je kind steeds uit bed? Breng rustig en consequent terug, zonder discussie. Weinig woorden, veel herhaling: “Het is bedtijd, je mag slapen in je bed.”

3. Slaaptrainer-klok gebruiken

Peuters begrijpen tijd nog niet, maar wél kleuren of figuurtjes. Gebruik een klokje dat aangeeft wanneer het tijd is om op te staan (bijvoorbeeld zon = ochtend, maan = nacht).

Praktische tips voor een succesvolle start

• Zorg voor een vast avondritueel: voorspelbaarheid = veiligheid
• Houd de bedtijd rustig: geen schermen of wilde spelletjes vlak voor slapen
• Maak het bed een fijne plek: knuffel, dekentje, eventueel zacht lichtje
• Gebruik een beloningssysteem: bijvoorbeeld een stickervel voor elke avond goed gaan slapen
• Wees consequent: geen “toch nog één boekje” als dat niet de afspraak was
• Check of het slaapritme overdag klopt: te lange dutjes of een te late bedtijd kunnen het inslapen in de weg zitten

Wat als je peuter blijft huilen?

Huilen is een vorm van protest — en bij peuters hoort dat erbij. Zeker als je iets verandert aan een gewoonte. Belangrijk is dat je onderscheid maakt tussen huilen omdat iets écht niet goed voelt (bijvoorbeeld door angst, pijn of verdriet) en huilen als verzet tegen een nieuwe grens. Die nieuwe grens is namelijk het alleen in bed liggen.

Blijf altijd liefdevol reageren, maar houd wél vast aan de nieuwe routine. Je kind leert: mama of papa is er nog steeds, ook als ik even moet wennen.

Wanneer moet je nog even wachten met slaaptraining?

Slaaptraining is geen goed idee als je kind ziek is of net herstellende is. Maar ook kan je even wachten als er zich net een grote verandering heeft plaatsgevonden. Zijn jullie bijvoorbeeld net verhuisd? Of is er een broertje of zusje bijgekomen? Ook kan je beter wachten tot er wat meer rust is als je zelf als ouder al helemaal uitgeput bent. Dit is dan niet het moment om vol te houden.

Tot slot: het is oké om stap voor stap te gaan

Slaaptraining is geen wedstrijd. Je hoeft het niet perfect te doen. En je peuter hoeft niet morgen al zelfstandig te slapen. Soms heb je weken nodig, soms is het na drie dagen raak. Alles is goed. Blijf in verbinding, blijf lief voor jezelf en voor je kind, en weet: dit is een fase. Je geeft je peuter iets waardevols mee!

Veelgestelde vragen

1. Wat is een goed moment om te starten met slaaptraining?
Wanneer je peuter gezond is, overdag een stabiel ritme heeft en geen grote veranderingen doormaakt, kun je beginnen. Meestal is dat tussen 2 en 3 jaar.

2. Is huilen tijdens slaaptraining schadelijk?
Huilen is normaal tijdens veranderingen, maar laat je peuter nooit langdurig overstuur alleen. Bied nabijheid en veiligheid, zonder de nieuwe grenzen los te laten.

3. Hoe lang duurt het voordat een peuter zelfstandig leert slapen?
Dat verschilt per kind. Sommige peuters hebben aan een paar dagen genoeg, anderen hebben een paar weken nodig. Consequent zijn is het belangrijkste.

WAT ZEGT DE EXPERT?

Melanie Zon

Expert Blogger | Slaapcoach & Onrustdeskundige

”Een peuter wil je eigenlijk niet meer hoeven te trainen. Er zijn natuurlijk wel veel tips, maar als je vanaf baby af zijnde een stabiele slaapbasis kan creëeren, dan gaat hij daar wanneer hij peuter is lekker op mee.”