Het einde van de reis

Nog geen zes uur nadat mama was overleden lag ze al op haar plek bij de gym. Elk Gooisch Matras, haar vrijwilligers werk. Haar geliefde plek. Er was een speciale kamer voor haar gemaakt waar haar kist stond. Er stonden veel kaarsjes, beeldjes en er hingen kleurrijke lampjes. Het zal de bedoeling worden dat als iedereen straks afscheid komt nemen, iedereen hun bloemen bij mama in de kist zou leggen. Bedolven onder bloemen. Zoals ze zelf wou. De dagen van afscheid nemen zouden vreselijk moeilijk worden. Maar ook mooi, prachtig, kleurrijk, liefdevol en precies zoals mama zou willen. 

Tot op deze dag stond ik toch nog sterk achter een idee van een ceremonie. Waar mensen lieve woorden spreken, gedichten voor lezen en muziek maken. Gewoon zoals dat "hoord". Sommige dingen had ik in mijn hoofd al helemaal gepland. Alleen.. Dan zit je daar (waar eigenlijk?), op een stoeltje, in theater opstelling, te janken.. Wat mama niet wilde. Hmm.. Tijdens het gesprek wat we met uitvaartverzorgende Barbara hadden, kwamen we op een véél beter idee. Er werd besloten om mama 4 dagen in haar prachtige kist, in haar prachtige kamer te laten liggen. Iedereen die afscheid wil komen nemen is welkom en vrij om hun eigen mini-ceremonie te houden. De laatste, de vierde dag is van ons. Dan "sluiten" we de kist, mag iedereen mama uit komen zwaaien vanaf het plein van de gym en tot slot de crematie. 

Het bericht dat mama overleden was ging er toen uit. Via Facebook in plaats van rouwkaarten, zoals mama zelf wilde. Ze had zelfs de tekst met foto al maanden geleden naar me gemailt. Dus ik hoefde alleen maar te kopiëren en te plakken. 

*Fly me to the moon, let me play among the stars*

Mijn peetvaders waren de eerste, buiten de groep die de komende dagen letterlijk op het plein van de gym zou camperen. Het was onwerkelijk om hen te zien in deze situatie. Zij kende mama al vanaf dat ze vijftien jaar oud was. We lieten allemaal de tranen maar gewoon lopen en knuffelde elkaar. Buiten, op het plein, in het zonnetje. Ze hadden lieve woorden en daar had ik steun aan. 

Eindelijk kon ik ook huilen. Het voelde fijn maar ik voelde ook dat er iets in mij gebroken was. In stukken. Alles deed echt pijn. 'Godver, wat heb ik een knallende hoofdpijn, niet normaal!!' 'Ik pak wel even asprientjes voor je, mop.' Daar zit ik dan.. In mama's toegekende kamer bij de gym. Ik zit op een bijna koningklukken stoel naast haar, vol ongeloof. Dit kan toch niet waar zijn? Ik draai aan de hendels aan de kist, die zijn gemaakt van dikke takken. Ik draai ze maar rond, heel lang. Mama ziet er mooi uit, maar ook echt dood. Wonder boven wonder is ze nog steeds niet wit, en make-up heeft ze niet op. Maar desondanks is de dood echt wel te voelen. Alle energie is weg. Ik huil in stilte, krijg asprientjes en er komen mensen langs. Ik ken ze niet allemaal. Ze leggen allemaal bloemen in de kist, boven op de deken waarin mama tot haar hals in is gewikkeld. Redelijk rustig zit ik, de tijd ben ik kwijt dus ik weet niet hoe lang ik hier al zit. Ik hoor de koeling onder mama aan en uit springen en ik maak me er zo'n zorgen om dat ze het koud heeft.. Tommy kwam binnen met een paar van zijn vrienden, vrienden die ik ook al erg lang ken. Ze hadden zulke prachtige bloem boeketten mee. Niet normaal. Ik ging helemaal kapot. Het was zo mooi, zo lief. Ik brak echt in zo veel stukjes dat ik blij was dat Tommy en Niels me vast konde houden. 'Zo lief.' was het enige wat ik uit kon brengen. 'Zo lief. Zo mooi.' 

De eerste afscheidsdag was best vermoeiend. Er kwamen heel veel mensen die mama kende, maar ik zelf niet. Het was vermoeiend om met iedereen hetzelfde gesprek te voeren ookal was iedereen oprecht. 

Die avond, na het eerste bezoek, aten we met een groepje bij de gym. Nog steeds lekker buiten. Mama was vanacht overleden en moet je kijken wat we/het al allemaal teweeg heeft gebracht. Het leek allemaal al veel langer geleden, zo veel was er gebeurt deze dag. Ik was moe, verdrietig en echt gebroken. Maar hoe mooi mama er bij lag gaf me veel kracht. 

Een paar van de meest waardevolle, memorabele, verdrietige en bijzonder momenten voor mij:

* Dag twee van het afscheid werd (onafgesproken) familie dag. De familie van mijn moeders kant, van mijn vaders kant, Szandor's familie, familie uit Amerika en last but not leest Floris zijn vader, Scott (ooit mijn stiefvader). Het was als een warm bad en de uren vlogen voorbij. Weliswaar met heel veel hoofdpijn en vergeten te eten. 

* Mijn opa. Mama's vader. 86 jaar en zelf cancer-survivor. Hij durfde niet te gaan kijken bij mama, bij zijn eigen dochter. Maar hij deed het toch. Tranen als watervallen. Ik durfde hem niet los te laten, bang dat hij omver zou vallen. Het is zo onnatuurlijk voor een ouder om een kind te verliezen. 'Hij heeft dit nog nooit gedaan.' fluisterde mijn oma nog naar me. 'Wat bedoel je?' vroeg ik. 'Bij een overleden iemand kijken.' Jezus.. Respect voor jou opa, ik hou van jou. 

* Mijn tante en oom, netjes in pak en jurk, als enige. Er was natuurlijk geen dress-code en mama's free-spirit kennende moest iedereen lekker aan doe waar ze zich goed bij voelde. Ze hadden de meest prachtige bloemen mee. Niet te omschrijven. Gewoon prachtig, mooi en groot! 

* Mijn vader, stiefvader vader en Szandor bij elkaar. No awkwardness. Heel bijzonder. Iedereen was warm en steungevend tegen elkaar. Alles voor mama. 

* Mijn lieve vriendin Viev, die er elke dag was. Die deze situatie (jammer genoeg) maar al te goed begreep. Precies wist wat ze moest doen, zeggen, en vooral ook wat ze niet moest doen. Liefde. 

* Mijn twee lievelings juffen van de basisschool die afscheid kwamen nemen. 

* Een oud klasgenootje, ook van de basisschool en die ik al minimaal 10 jaar niet meer heb gesproken, die afscheid kwam nemen. Ze vertelde dat ze mijn blog had gevolgd en vond dat ze daarom ook gewoon even langs moest komen. Bijzonder lief. 

* Mama's armbandjes krijgen van Szandor. Ik beschouw ze als erfstukken. 

* De Buzz! De bus van de gym. Mama's beste vriendin San gebruikt de bus om actie te voeren voor duurzaamheid in de buurt. Deze dagen werd de bus gebruikt om lieve teksten voor mama op achter te laten. Ook konde Szandor en Floris hierin overnachten op het plein van de gym, zodat mama gelukkig niet alleen was s'nachts. 

* Floris zijn vader die elke dag ontbijt en avond eten wilde komen brengen voor iedereen. S'avonds kwam hij zelfs een kampvuurtje maken voor de laatste achterblijvers. 

* Mijn oud-tante uit Arizona en mijn oom uit San Francisco, die beide met spoed naar Nederland zijn gekomen. 

* De saamhorigheid. 

Een greep uit speciale momenten. Ze waren er in overvloed. Ze gaven me allemaal zó veel kracht! 

De avond voor DE dag van de crematie, zou ik met een groepje mensen alle bloemen die in mama's kist lagen knippen. Er lag zo'n grote berg bloemen in dat de verse bloemen van de bloemist die zouden komen er niet eens meer bij zouden kunnen! We zouden alle stelen eraf knippen zodat we alleen met de bloemen een mooi "dekentje" voor mama zouden kunnen maken. Zo speciaal vond ik het, toen er nog vrienden langs kwamen onder het knippen en ze spontaan aanboden om te helpen. Free en Jenny, ik zal dat altijd koesteren en nooit vergeten. Iedereen versierde mama met zo ontzettend veel liefde en tederheid. Het was onvergetelijk. 

De dag van het definitieve afscheid was onvermijdelijk aangebroken. Er was niks aan te doen. Het moest nu.. De dagen ervoor duurde in-the-moment zo lang en nu had ik het gevoel dat het niet lang genoeg was. Niet lang genoeg met mama. Ik was zo niet klaar voor dit afscheid.. We zette aan het begin van de middag mama in de tuin bij de gym. Al eerder Mies-tuin genoemt, naar mama. Het weer was goed. De gevoelens waren vreselijk. Het was tijd om de kist te gaan "sluiten". Dit betekende dat de deken ook over mama haar gezicht zou gaan en we haar verder zouden bedekken met bloemen. Het was het moment waarop je je beseft dat dit de laatste keer is dat je haar ziet. Haar gezicht. In het echt. Mama. Met veel tranen van ons iedereen lukt het ons uiteindelijk te sluiten. Er waren zo veel bloemen. Prachtige bloemen. De groep lieve vrienden en familie die zich al vroeg op het plein had verzameld mochten ieder als eerst één bloem leggen. Iets wat zo spontaan gebeurde eigenlijk. De rest van de bloemen werden gelegt door Tommy, Floris, mama's neef uit Amerika Fernando en mij zelf. Het aller moeilijkste wat ik tot dan toe in mijn leven had gedaan. Moeilijk en prachtig tegelijk. 

Daarna brachten we mama weg. We droegen de kist de rouwbus in. Ja, je leest het goed, bus. Weer zoiets dat mama van te voren zelf al had bedacht. Maar wat was die mooi. Hij zag eruit als tourbus van een of andere coole rockband. Zwart met bordeaux rood. 

Jezus Christus wat was die kist van massief hout zwaar!! Het doem scenario van "straks laat ik de kist vallen" werd bijna werkelijkheid toen ik bijna struikelde over een grote steen. Gelukkig pakte iemand die achter me stond snel het hoofd van de kist vast, achteraf hoorde ik dat dat mijn stiefvader Scott was. Eeuwig dankbaar. In de bus zat een klein select groepje en alleen mijn opa mocht achter de bus aanrijden. Het wegbrengen gebeurde in besloten kring. Wat waren er veel mensen naar de gym gekomen om ons uit te zwaaien. Het was hartverwarmend. Toen we het plein aftreden voelde het zo gek. We rede mama weg van haar geliefde plek om daar daarna nooit meer terug te keren. Bijna wreed. 

We rede naar Bilthoven. Daar zouden we mama naar een plein brengen voor het bos. We namen afscheid, voor zover je dat kan op dat moment. Want geen afscheid kan je voorbereiden op het gemis wat zou gaan komen. De hendels van de kist werden verwijderd en de dragers konde hun eigen hendel houden als herinnering. Het moment dat mama meegenomen werd door medewerkers van het crematorium brak aan. De kist werd meegenomen. Hij gleed zo onder onze vingers vandaan. En daar ging ze, het bos in. 

Ik zal echt altijd van je houden mama.